Ongewis in welke mate rijksbeleid leidt tot gelijke kansen mbo-studenten
Komen maatregelen en extra geld kwetsbaarste jongeren ten goede?
De minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) heeft maatregelen genomen en extra geld beschikbaar gesteld om gelijke kansen voor studenten in het middelbaar beroepsonderwijs (mbo) te bevorderen. Voor de komende jaren stelt de minister nog eens bovenop het vaste mbo-budget € 4 miljard beschikbaar voor het verbeteren van onder andere kansengelijkheid. Toch stelt de Algemene Rekenkamer na onderzoek vast dat niet duidelijk is of dit beleid daadwerkelijk kansenongelijkheid tegengaat. Minister noch de mbo-instellingen hebben inzicht of de kwetsbaarste jongeren hiermee zijn geholpen.
De Algemene Rekenkamer sprak met studenten, docenten, beleidsmedewerkers en bestuurders in het mbo en met werkgevers die stages aanbieden aan mbo-studenten. Bij 7 mbo-instellingen is de dagelijkse praktijk onder de loep genomen, zo staat in de op 12 september 2023 uitgebrachte publicatie Gelijke kansen in het middelbaar beroepsonderwijs: deel I. Hoeveel van de ruim 484.000 mbo-studenten te maken hebben met ongelijke kansen is niet bekend. Qua opleiding, achtergrond en kenmerken kennen mbo-studenten grote verschillen. De Inspectie van het Onderwijs stelde al in 2016 dat jongeren van wie de ouders een lager inkomen, lager opleidingsniveau of migratie-achtergrond hebben, vaker te maken hebben met ongelijke kansen in het onderwijs.
Extra ondersteuning studenten verschilt van opleiding tot opleiding
Het onderzoek van de Algemene Rekenkamer wijst uit dat het afhangt van de instelling, en in de praktijk ook van individuele docenten, mentoren en stagebegeleiders, of studenten die extra ondersteuning nodig hebben dat ook krijgen. Dat signaleren studenten zelf, maar ook onderwijsteams en leerbedrijven. Deze verschillen kunnen ervoor zorgen dat een ongunstige uitgangspositie van studenten in het mbo, vanwege bijvoorbeeld de thuissituatie, kan blijven bestaan. Met 310 studenten is gesproken. Regelmatig is toen aangegeven dat signalen van stagediscriminatie of gebrekkige begeleiding door werkgevers bij leerbedrijven niet of nauwelijks tot maatregelen leiden door onderwijsteams. Studenten ervaren ook drempels om deze signalen af te geven.
Een wankel fundament maakt het lastiger om een opleiding te doen die bij de student past; het doorlopen van de schoolcarrière gaat dan moeizamer
Verschillen tussen en binnen mbo-instellingen zijn mogelijk, omdat scholen bestedingsvrijheid hebben en ook vrij zijn te bepalen hoe zij kansenongelijkheid aanpakken en welke middelen ze hiervoor inzetten. De minister heeft de afgelopen 4 jaren € 1,6 miljard beschikbaar gesteld voor onder andere het bevorderen van gelijke kansen - bovenop het reguliere jaarbudget van € 3,9 miljard. Voor de komende jaren stelt de minister ruim € 4 miljard beschikbaar aan mbo-instellingen om onder andere kansenongelijkheid aan te pakken.
Welke groepen wil de minister met beleid bereiken?
De minister heeft niet duidelijk omschreven wat hij precies onder kansengelijkheid verstaat en welke groepen studenten hij met maatregelen en budget wil bereiken. Het is ook onduidelijk of deze maatregelen en dit geld voor deze en andere kwetsbare studenten worden ingezet, en of dit hen heeft geholpen. Hierdoor kunnen de minister en de besturen van mbo-instellingen niet vaststellen wat studenten echt helpt om de opleiding en stage die bij hen past te volgen en succesvol af te ronden.
| Brief aan MBO Raad en tweede publicatie Tegelijk met deze publicatie stuurt de Algemene Rekenkamer een brief aan alle mbo-instellingen met aandachtspunten voor het bevorderen van gelijke kansen in de periode 2024-2027. De mbo-instellingen moeten uiterlijk 1 oktober 2023 hun kwaliteitsagenda’s, met gelijke kansen als een van de speerpunten, aanleveren bij de minister van OCW. Deel 2 van dit onderzoek van de Algemene Rekenkamer volgt in februari 2024. Daarin onder meer het perspectief van werkgevers bij stages, uitgebreide data-analyse en mogelijkheden voor verbetering. |