Algemene Rekenkamer: doorlichten van vrijstellingen, teruggaven en kortingen in autobelastingen nodig
De meeste vrijstellingen, teruggaven en kortingen in de autobelastingen vormen een inbreuk op de twee hoofddoelen van autobelastingen: een stabiele inkomstenstroom en bijdragen aan luchtkwaliteits- en klimaatdoelen. De Algemene Rekenkamer beveelt de staatssecretaris van Financiën aan om deze bijzondere regelingen in de autobelastingen tegen het licht te houden en te heroverwegen als ze geen actuele reden hebben.
Met de autobelastingen is in 2018 zo’n € 16,6 miljard gemoeid. De autobelastingen leveren, met uitzondering van de BPM, een stabiele inkomstenstroom op voor het Rijk. Voor de toekomst staat de stabiliteit van de BPM en accijnzen onder druk, omdat de rijksoverheid streeft naar een forse toename van het aantal elektrische auto’s.
Autobelastingen hebben een aanzienlijk financieel belang (x € 1.000.000)
Het vandaag verschenen onderzoek van de Algemene Rekenkamer brengt de financiële prikkels in de autobelastingen in kaart. De autobelastingen kennen 54 vrijstellingen, teruggaven en kortingen. Zo zijn er bijvoorbeeld regelingen voor bestelauto’s, oldtimers, youngtimers, taxi’s, brandweerauto’s, ambulances en gehandicaptenvervoer. In totaal is er met de bijzondere regelingen een bedrag gemoeid van ongeveer € 2 miljard in 2018, nog afgezien van de regelingen waarvan het financieel belang onbekend is.
De meeste bijzondere regelingen beïnvloeden niet alleen de belastingopbrengst maar dragen ook niet bij aan de luchtkwaliteits- en klimaatdoelen van de autobelastingen. De huidige regeling voor youngtimers bijvoorbeeld maakt privégebruik van oudere (diesel)auto’s van de zaak met een lage dagwaarde aantrekkelijk. Dat werkt veroudering van het wagenpark in Nederland in de hand, wat uit oogpunt van luchtkwaliteits- en klimaatdoelen onwenselijk is.
Heroverweeg bijzondere regelingen autobelastingen
De Algemene Rekenkamer beveelt de staatssecretaris van Financiën aan de bijzondere regelingen te heroverwegen als zij niet bijdragen aan de hoofddoelen van de autobelastingen en ook geen andere actuele reden hebben. Verschillende bijzondere regelingen bestaan al lang en zijn niet recent geëvalueerd.
Financiële prikkels autobelastingen niet optimaal
De huidige financiële prikkels in de autobelastingen om de luchtkwaliteit te verbeteren en klimaatdoelen te halen zijn niet optimaal ingericht. Ze komen daarmee niet tegemoet aan het principe: ‘de vervuiler betaalt’. Omdat de BPM en de MRB niet gebaseerd zijn op de feitelijke uitstoot van CO₂ of andere schadelijke stoffen, is het niet mogelijk de belastingtarieven daar direct aan te koppelen. Een automobilist die weinig kilometers rijdt, betaalt evenveel BPM en MRB als een automobilist die hetzelfde type voertuig intensief gebruikt.
Met alle autobelastingen is in 2018 een dikke 16 miljard euro gemoeid en de Rijksoverheid heeft met de autobelastingen twee hoofddoelen. Ten eerste het genereren van een stabiele inkomstenstroom en ten tweede bijdragen aan de klimaatdoelen en een betere luchtkwaliteit. Wij hebben onderzocht of de fiscale regelingen aansluiten bij die hoofddoelen. Wat blijkt: de vrijstellingen, kortingen en teruggaven zitten vaak de hoofddoelstellingen van de autobelastingen in de weg. Daar is toch zo’n twee miljard euro mee gemoeid. Neem bijvoorbeeld de youngtimers, dat zijn auto’s van 15 jaar of ouder. Als je zo’n auto hebt als auto van de zaak betaal je minder fiscale bijtelling in de inkomstenbelasting dan wanneer je een nieuwere auto hebt. Dat werkt de veroudering van het wagenpark in de hand. Dat is weer onwenselijk voor de hoofddoelen van de autobelasting op het gebied van klimaat en luchtkwaliteit. Veel van die bijzondere regelingen bestaan al lang en zijn niet recent geëvalueerd en daardoor bestaat het risico dat ze niet bijdragen aan de hoofddoelen van de autobelastingen. Wij bevelen de staatssecretaris van Financiën aan deze regelingen nog eens goed te bekijken.
Reactie Staatssecretaris van Financiën
In zijn reactie op het onderzoek geeft de staatssecretaris van Financiën aan dat een deel van de bijzondere regelingen in aanmerking komen voor heroverweging. Volgens de staatssecretaris geeft de Algemene Rekenkamer terecht aan dat een aantal bijzondere regelingen zowel tegen het opbrengstendoel als tegen het luchtkwaliteits-en klimaatdoel van de autobelastingen kan inwerken. Daarnaast kunnen deze bijzondere regelingen leiden tot ongelijke belastingdruk tussen burgers en bedrijven en maken ze het stelsel ingewikkelder.