Aanbieding rapporten bij de jaarverslagen 2012 van de ministeries aan de Tweede Kamer

VOORZITTER VAN MILTENBURG: Ik geef het woord aan de president van de Algemene Rekenkamer.

(Aldus voorzitter Van Miltenburg.)

SASKIA STUIVELING: Mevrouw de voorzitter leden van de Tweede Kamer, minister Dijsselbloem hartelijk dank voor uw uitnodiging om ook dit jaar weer in uw Kamer een toelichting te komen geven bij de aanbieding van onze rapporten.
Ons verantwoordingsonderzoek 2012 is opgetekend in 21 rapporten bij de jaarverslagen 2012 van ministeries en begrotingsfondsen in ons rapport bij de Nationale verklaring over de besteding van Europese middelen in lidstaat Nederland en ten slotte in ons overkoepelende rapport Staat van de Rijksverantwoording
Voor de snelle rekenaars onder u: 23 rapporten in het totaal.
Het jaar 2012 was, het bleek al even, een verkiezingsjaar.
Het op 5 november 2012 aangetreden nieuwe kabinet-Rutte-Asscher legt dan ook voornamelijk verantwoording af over de begrotingsuitvoering door het voorgaande kabinet-Rutte-Verhagen.
Niet alleen de politieke top van de rijksdienst werd verbouwd de rijksdienst zelf is ook al enige tijd in verbouwing.
Ministeries fuseren, beleidsonderdelen verhuizen en ambtenaren worden overgeplaatst.
De minister voor Wonen en Rijksdienst kreeg doorzettingsmacht voor de bedrijfsvoering van de rijksdienst.
En ingrijpende processen waarvan het bredere doel is een kleinere rijksdienst beter werk te laten leveren voor en vooral mét minder geld.
Minder geld. De opeenvolgende verschillende financiële akkoorden tellen 'voor zover wij kunnen overzien' op tot ten minste 44 miljard in 2017.
'Voor zover wij kunnen overzien' staat tussen aanhalingstekens want een echt overzicht wordt niet meer voor u bijgehouden.
De minister van Financiën heeft u eerder dit jaar laten weten dat verantwoording over voortgang van de bezuinigingen naast het wetgevingsoverzicht met financiële wetgevingsmaatregelen dat, geloof ik, vandaag is gekomen, geïntegreerd zal neerslaan in de gewone begrotingscyclus en in de gewone Verantwoordingsstukken.
Wel krijgt u inmiddels van de minister veel betere informatie over de risico's voor de overheidsfinanciën risico's die in de vorm van garanties tussen 2008 en nu zijn verdubbeld van 241 miljard ruim naar ultimo 2012 505 miljard ruim.
En bijna 190 miljard daarvan staat uit in de Europese noodfondsen en het IMF voor andere Europese landen in financiële nood.
Noodfondsen waarvan de democratische betrokkenheid van parlementen verantwoording en onafhankelijke publieke controle wat ons betreft nog volop uw aandacht verdienen.
Over de EU gesproken, de Nationale verklaring van Nederland hebben wij goedgekeurd. Wel zouden we de verklaring graag uitgebreid zien met ook de afdrachten aan Europa en met meer informatie over de resultaten van de bestede subsidies.
Ons onderzoek daarnaar is bedoeld om u te ondersteunen bij de behandeling van...
Nee, ik ben nu een bladzijde kwijt. Dat vermoedde ik al.

EEN MAN ZEGT IETS ONVERSTAANBAARS

Nee, er ging iets mis met het invoegen van een oude tekst.
VAN MILTENBURG: De bode komt naar u toe.
U mag echt de zaal niet inlopen.

GELACH

(Een man brengt de spreker een stapeltje papier.)

STUIVELING: Weg, weg, weg, weg, weg.

(Hij loopt snel weg.)

Hupsakee.
Over de Rijksbegrotingsuitvoering 2012 verantwoordt het kabinet zich vandaag in de rapporten die u zojuist van de minister van Financiën heeft gekregen.
Ons onderzoek daarnaar is bedoeld om u te ondersteunen bij de behandeling van die rapporten een behandeling die uit moet monden in uw beslissing om decharge te verlenen.
Ik besteed eerst aandacht aan de financiële informatie dan aan de bedrijfsvoering en vervolgens aan de beleidsinformatie.
De rechtmatigheid van de verplichtingen, ontvangsten en uitgaven van het Rijk is van hoog niveau gebleven.
Dat ben ik met de minister van Financiën volledig eens.
Dat op zich is een dik compliment waard voor de ambtenaren van de rijksdienst.
De Algemene Rekenkamer heeft de Rijksrekening en de saldibalans van het Rijk 2012 goedgekeurd.
Het voorbehoud dat we daarbij maken, is dat de Staten-Generaal de wetsvoorstellen van de bij de Rijksrekening behorende slotwetten nog moeten aannemen. En wij achten extra aandacht van u voor die slotwetten dit jaar geen overbodige luxe.
Het gaat om substantiële bedragen die in onze ogen u deels eerder en beter toegelicht voorgelegd hadden kunnen worden.
De bedrijfsvoering. We zien bij de bedrijfsvoering van het Rijk een redelijk stabiel beeld. Op onderdelen wordt er vooruitgang geboekt maar er is soms helaas ook sprake van achteruitgang en er zijn risico's.
Dit jaar viel vooral op dat het bij een paar departementen moeilijk was om de cijfers voor de jaarafsluiting op orde te krijgen waarbij onze aandacht tot op het laatste moment vooral naar het ministerie van Justitie en Veiligheid moest uitgaan.
Dit grote departement, waar ruim 30 procent van de rijksambtenaren werkt bleek te weinig zicht te hebben op de aangegane verplichtingen en verleende voorschotten.
Het nieuwe financieel systeem leverde die cijfers niet automatisch op.
Het kostte veel mensen van dit departement een flinke inspanning om met klassiek handwerk de juiste cijfers uiteindelijk toch nog boven tafel te krijgen.
Bij dit ministerie is dan ook sprake van de enige ernstige onvolkomenheid in de bedrijfsvoering dit jaar.
We hebben bezwaar gemaakt en dit pas opgeheven toen de minister van Veiligheid en Justitie met een ambitieus verbeterplan kwam.
We hebben er inmiddels vertrouwen in dat de uitvoering van dit verbeterplan de situatie op het ministerie structureel zal verbeteren.
En vanzelfsprekend volgen wij dit verbeterproces op de voet en wanneer we dat nodig vinden, zullen we u verder op de hoogte houden.
We vinden overigens ook dat het toezicht van de zijde van Financiën actiever kan worden ingevuld, hetgeen de minister ook heeft toegezegd.
Gelukkig is deze situatie uitzonderlijk.
Andere ministeries bleken wel in staat zelfs tijdens de verbouwing en reorganisaties de bedrijfsvoering te verbeteren.
Ik noem het ministerie van Economische Zaken en van Infrastructuur en Milieu.
En ook positief, op Sociale Zaken en Buitenlandse Zaken resteren na jaren van problemen in de bedrijfsvoering nul onvolkomenheden.
En Volksgezondheid, Welzijn en Sport loste veel van de in eerdere jaren door ons geconstateerde problemen in het subsidiebeheer op.
En zelfs ons jarenlange zorgenkind Defensie lijkt op de goede weg te zijn met het oplossen van de bedrijfsvoeringsproblemen.
De risico's zien we vooral bij de Belastingdienst.
Er is een duidelijk opgaande lijn in de kwaliteit van hun bedrijfsvoering maar ze staan onder grote druk van gelijktijdige veranderingen als gevolg van taakstellingen, regionalisering verdere invoering van horizontaal toezicht en intensivering van toezicht en handhaving.
En al met al zijn de bedrijfsvoeringsproblemen teruggebracht van 61 in 2011 naar 47 in 2012 waarvan, als gezegd, één ernstig.
Risico's zien we ook in het feit dat er voor de helft van de ingeboekte besparingen op de rijksdienst nog maar onderbouwde plannen zijn.
De minister van Wonen en Rijksdienst deelt onze zorg niet.
Beleidsinformatie. We hebben dit jaar aan de hand van vijf voorbeelden onderzocht of de informatiepositie van uw Kamer zodanig is dat u de resultaten van het beleid kunt beoordelen aan de hand van de u voorgelegde beleidsinformatie.
Onze conclusie is dat om te beginnen de ministers zelf maar beschikken over beperkte informatie of hun geld met het beoogde effect besteed is.
En mede daardoor kunt u zich niet een afgewogen oordeel vormen over het succes van het beleid bij de vijf voorbeelden: het afpakken van crimineel vermogen het bereiken van duurzamer energieproductie het bereiken van de juiste waterhoogten voor de scheepvaart, de landbouw en de industrie over het behalen van resultaten bij instellingen voor JeugdzorgPlus en over het effect van leerwegondersteunend onderwijs bij vmbo-leerlingen die extra begeleiding nodig hebben.
Wij leggen ons daar niet bij neer en we hopen dat u niet alleen beperkt tot deze vijf voorbeelden, dat ook niet doet.
Dit brengt mij meteen tot mijn slotopmerking.
U staat wetgeving te wachten over enkele grote decentralisatie-operaties.
De combinatie van autonomie bij de gemeentes met ministeriële verantwoordelijkheid op stelselniveau op deze grote schaal vergt zorgvuldige maatvoering.
Wij doen in onze ten geleide bij de Staat een klemmend beroep op alle betrokkenen bij die decentralisaties een passend informatie-arrangement te treffen dat gemeentes en anderen de ruimte geeft.
Een informatie-arrangement dat zo goed mogelijk de waarheid over de werkelijkheid kan vertellen.
De behoefte om die, die waarheid, te achterhalen, is al eeuwenoud.
Maar de manier waarop die achterhaald kan worden is door de mogelijkheden van de digitale snelweg drastisch gewijzigd en biedt volop kansen om het open, slim en slank te doen.
Het open delen van actuele informatie versterkt de betrokkenheid van velen versterkt de kansen op zinvolle correcties en versterkt daarmee de democratie en het draagvlak voor ingrijpende beslissingen.
Zo'n oproep trekken we ons natuurlijk ook zelf aan.
Op 29 mei aanstaande is het wat ons betreft 'gebakdag' want dan lanceren we ons verantwoordingsonderzoek online.
Met enkele 'swipes' op uw touchscreen kunt u vanaf 29 mei de ministeries onderling vergelijken en de resultaten van verschillende jaren vergelijken.
Dat kan dan waar u ook bent.
Bijvoorbeeld vanuit Brussel of Washington of zomaar ergens in Nederland of misschien wel hier in de vergaderzaal.
Mevrouw de voorzitter, met genoegen overhandig ik u mede namens de collega's Kees Vendrik en Arno Visser en met dank aan onze mensen onze rapporten en wens ik u morgen een inspirerend verantwoordingsdebat.
Dank u voor uw aandacht.
Oeps.

(Saskia Stuiveling, de president van de Algemene Rekenkamer, overhandigt een witte doos aan een bode. De bode loopt ermee naar de voorzitter. Die legt de doos boven op een stapel documenten waar een oranje lint omheen zit, en neemt het woord.)

GESTOMMEL

Er is wat te zeggen voor een papierloos parlement.
Maar ik dank u hartelijk voor de stukken die u mij heeft aangeboden.