Met wie werkt de Algemene Rekenkamer in de EU samen en wat houdt die samenwerking in?

De nationale rekenkamers in de EU en de Europese Rekenkamer werken met elkaar samen in het Contactcomité. Dit platform bestaat uit de presidenten van de rekenkamers van de 27 lidstaten en de president van de Europese Rekenkamer. Het platform is gericht op kennisuitwisseling en samenwerking op EU-gerelateerde thema’s. Eén keer per jaar komen de rekenkamerpresidenten bijeen voor een Contactcomitébijeenkomst.

Het Contactcomité publiceert in het geval van gezamenlijk onderzoek door Contactcomité -leden de rapporten op haar website. Daarnaast publiceert het Contactcomité ook andersoortige uitingen. Recente uitingen:

• Op 17 mei 2021 bracht het Contactcomité een statement uit ter ondersteuning van de onafhankelijkheid van de rekenkamer van Cyprus.
• Op 22 juli 2021 publiceerde het Contactcomité een rapport over onderzoeken van 11 EU-rekenkamers naar het overheidsoptreden in verband met de coronacrisis.
• Vanwege de invasie van Rusland in Oekraïne publiceerde het Contactcomité op 11 maart 2022 een brief gericht aan de leden van INTOSAI (de wereldwijde vereniging van rekenkamers) met een oproep tot vrede en solidariteit met Oekraïne.
• Op 22 november 2023 publiceerde het Contactcomité een statement over de constitutionele rol, het mandaat en de onafhankelijkheid van de rekenkamer van Polen.
• Op 30 september 2025 publiceerde het Contact Comité een statement over de noodzaak tot verbetering van de externe controle van de EIB.

Voor de samenwerking op specifieke thema’s zijn binnen het Contactcomité diverse werkgroepen en netwerken ingesteld.

Meer informatie

• Statement van het Contact Comité over de externe controle van de EIB
• Website van het Contactcomité van presidenten van rekenkamers in de EU
• Werkgroepen en netwerken van het Contactcomité
• Statement van het Contactcomité ter ondersteuning van Cypriotische rekenkamer
• Covid-19: Algemene informatie - Rapport van het Contactcomité over onderzoeken van 11 EU-rekenkamers naar overheidsoptreden rond de coronacrisis
• Brief van het Contactcomité aan INTOSAI met een oproep tot vrede en solidariteit met Oekraïne
• Zorgen bij presidenten rekenkamers over ontwikkeling in Polen - Contactcomitéstatement over de constitutionele rol, het mandaat en de onafhankelijkheid van de rekenkamer van Polen

Binnen het Contactcomité functioneren verscheidene werkgroepen en netwerken waarbinnen rekenkamers op een bepaald thema kennis en ervaring delen. Soms wordt ook gezamenlijk (en dus grensoverschrijdend) onderzoek verricht. De kracht van dergelijk onderzoek is tweeledig: (1) het maakt een vergelijking tussen lidstaten mogelijk, (2) de resultaten van het onderzoek hebben meer ‘gewicht’, met name als de resultaten ook in Brussel moeten doorwerken.

De Algemene Rekenkamer neemt op dit moment deel aan 2 van dergelijke werkgroepen/netwerken. Daarnaast neemt zij deel aan meer informele netwerken.

1.   Netwerk begrotingsbeleid (Fiscal Policy)

De financieel-economische crisis heeft tot gevolg gehad dat het voor rekenkamers in de EU belangrijker is geworden om oog te hebben voor begroten. In 2017 hebben 6 leden van het netwerk, Finland, Letland, Portugal, Slowakije, Zweden en Nederland, gezamenlijk onderzoek verricht naar de manier waarop nationale overheden opvolging hebben gegeven aan aanbevelingen op het terrein van het begrotingsbeleid van de Europese Commissie, de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) en het Internationaal Monetair Fonds (IMF). In onze brief aan de Tweede Kamer van 23 november 2017 over EU-gerelateerde aandachtspunten hebben we aandacht besteed aan dit rapport.

Verder is op 20 oktober 2022 onder de vlag van het netwerk begrotingsbeleid een gezamenlijk onderzoek gepubliceerd van de rekenkamers van Finland, Frankrijk, Italië, Nederland, Portugal, Slowakije en Zweden. Dit rapport beschrijft de manier waarop in deze landen wordt omgegaan met het begrotingskader voor de middellange termijn.

2.   BTW-werkgroep (Value Added Tax)

De bestrijding van btw-fraude in de EU (het niet afdragen van verschuldigde btw) is het belangrijkste thema van de BTW-werkgroep. EU-rekenkamers doen hiernaar regelmatig onderzoek. De Algemene Rekenkamer publiceerde in 2018 een onderzoek naar btw op grensoverschrijdende digitale diensten. Het Bundesrechnungshof (de rekenkamer van Duitsland), het Rekenhof van België en de Europese Rekenkamer hebben hierover in 2019 ook rapporten uitgebracht.

De werkgroep volgt de btw-ontwikkelingen op het gebied van e-Commerce en monitort daarnaast de voortgang van het programma VAT in the digital age (ViDA) van de Europese Commissie.

3.   Deelname AR aan informele netwerken

Naast de samenwerking in de formele Contactcomité-werkgroepen en netwerken is er tussen de EU-rekenkamers in het Contactcomité ook regelmatig sprake van informele samenwerking en uitwisseling van kennis. Bijvoorbeeld over onderzoek van rekenkamers naar de Herstel- en veerkrachtfaciliteit (het coronaherstelfonds van de EU vanaf 2020) en sinds 2023 naar het thema energie(transitie).

Meer informatie

• Gezamenlijk rekenkameronderzoek naar begrotingsbeleid van 15 EU-landen (24-10-2017)
• Brief van de Algemene Rekenkamer aan de Tweede Kamer met EU-gerelateerde aandachtspunten (23-11-2017)
• Gezamenlijk rapport van 7 EU-rekenkamers naar begrotingskader voor de middellange termijn (oktober 2020)
• Rapport van de Algemene Rekenkamer naar btw op grensoverschrijdende digitale diensten (28-11-2018)
• Contactcomité-overzichtspagina onderzoeken rekenkamers naar de Herstel- en veerkrachtfaciliteit (coronaherstelfonds)

De Algemene Rekenkamer heeft in 2018 het initiatief genomen om jaarlijks een seminar te organiseren voor EU-rekenkamers over financiële verslaggeving in de publieke sector. Het thema is inmiddels verbreed naar financiële- en niet-financiële verslaggeving. Hiermee voorzien we in een door onze zusterinstellingen gewaardeerd informeel netwerk voor kennisuitwisseling over dit thema. Ook de National Audit Office (VK) wordt voor de seminars uitgenodigd, evenals, als toehoorders, vertegenwoordigers van Financiën, de ADR en de (staf van de) Tweede Kamer.

De begrotings- en verslaggevingsstelsels verschillen per lidstaat, en binnen iedere lidstaat vaak ook per deelsector. Dit maakt de onderlinge vergelijking van lidstaten lastig en bemoeilijkt een goed zicht op de stand van zaken per lidstaat. De Europese Commissie werkt om die reden aan een gezamenlijke begrotings- en verantwoordingssystematiek: de European Public Sector Accounting Standards (EPSAS).

Op 28 november 2024 vond de meest recente bijeenkomst van het netwerk plaats in Den Haag.  Sinds 2023 is het accent verschoven naar duurzaamheidsverslaggeving en de daarbij te verstrekken zekerheid (sustainability reporting & assurance). Dit is in lijn met de nieuwe regels die de EU vanuit de Green Deal heeft gesteld voor het bedrijfsleven (CSRD en ESRS).

Meer informatie

• Informatie Europese Commissie over EPSAS
• EPSAS Progress Report 2024 (19-04-2024)

Europese rekenkamers werken ook met elkaar samen in The European Organisation of Supreme Audit Institutions (EUROSAI). Dit is een breder verband dan alleen rekenkamer uit de EU. Hierin houden rekenkamers uit heel Europa (dat zijn er momenteel 51) contact en wisselen kennis uit.

EUROSAI onderscheidt zich van het Contactcomité doordat in dit samenwerkingsverband vooral algemene (niet EU-gerelateerde) zaken aan de orde komen. EUROSAI is één van de zeven regionale onderdelen van het wereldwijde samenwerkingsverband van rekenkamers, de International Organisation of Supreme Audit Institutions (INTOSAI).

Meer informatie

• Internationale samenwerking - Toelichting van de Algemene Rekenkamer bij haar beleid voor internationale samenwerking
• Website van EUROSAI
• Website van INTOSAI