Tekort aan huisartsen(zorg)
Wij concluderen dat er een landelijk tekort aan huisartsen(zorg) is en dat dit tekort naar verwachting de komende jaren verder zal stijgen. De minister van VWS hanteert het uitgangspunt dat iedere inwoner zich moet kunnen inschrijven bij een huisartsenpraktijk. Als we daarnaar kijken stellen we vast dat 1 op de 20 mensen momenteel een (andere) huisarts zoekt. Tegelijkertijd had maar liefst 60% van de huisartsenpraktijken in het afgelopen jaar een patiëntenstop.
Ook uit gegevens en onderzoeken van het Capaciteitsorgaan, het Nivel en uit het Prognosemodel Zorg en Welzijn blijkt dat er sprake is van een tekort aan huisartsen, dat naar verwachting verder zal gaan stijgen. In welke regio’s de tekorten het grootst zijn, is echter niet eenduidig aan te geven.
1 op de 20 mensen zoekt een (andere) huisarts
De minister van VWS hanteert geen norm voor hoeveel huisartsen er in absolute of relatieve zin nodig zijn. Dit maakt het lastig om eenduidig vast te stellen of er een tekort is en hoe groot dat is. Wel schrijft de minister van VWS: “Ik vind het belangrijk dat iedere inwoner van Nederland zich kan inschrijven bij een huisarts in de buurt” (VWS, 2025).
Schattingen laten zien dat 45.000 tot 194.000 mensen geen huisarts hebben. De meest genoemde redenen voor het niet hebben van een huisarts zijn verhuizing en het sluiten van een praktijk. Daarnaast is er een groep mensen die wel ingeschreven staat bij een huisarts, maar een andere huisarts zoekt, bijvoorbeeld vanwege verhuizing of ontevredenheid. Dit gaat naar schatting om 732.000 mensen. In totaal hebben dus tussen de 777.000 tot 926.000 (1 op de 20) mensen geen huisarts of zoeken zij een (andere) huisarts, zie figuur 1.
777.000 tot 926.000 mensen zoeken een (andere) huisarts
Figuur 1 Het aantal mensen dat geen huisarts heeft of een andere huisarts zoekt
Uit registraties van zorgverzekeraars blijkt dat in december 2024 6.892 mensen actief op zoek waren naar een huisarts maar er geen konden vinden (NZa, 2025). Dit aantal is waarschijnlijk een grote onderschatting van het werkelijke aantal mensen dat actief op zoek is naar een (andere) huisarts. Meerdere gesprekspartners gaven aan dat mensen waarschijnlijk niet weten dat zij de zorgverzekeraar kunnen benaderen voor hulp bij hun zoektocht.
Veel praktijken hebben een patiëntenstop
Het vinden van een (nieuwe) huisarts in de buurt is in sommige regio’s lastiger dan in andere, omdat veel huisartsen geen nieuwe patiënten aannemen. Ongeveer 60% van de huisartsenpraktijken had gedurende het afgelopen jaar een patiëntenstop. Daar komt bij dat het aandeel huisartsen met een eigen praktijk daalt. Huisartsen werken steeds vaker als (wisselende) waarnemer of in dienst van een andere huisarts. Terwijl juist praktijkhouders nodig zijn: zonder praktijkhouders zijn er geen praktijken waar patiënten zich kunnen inschrijven. Deze ontwikkeling betekent dat het steeds moeilijker wordt voor patiënten om zich in te schrijven bij een (andere) huisartsenpraktijk.
Andere onderzoeken wijzen ook op een tekort
Ook andere onderzoeken laten tekorten zien. Het Capaciteitsorgaan stelt dat er in 2022 een tekort aan huisartsen van ongeveer 8% was. Het Prognosemodel Zorg en Welzijn laat een personeelstekort in de huisartsenzorg zien van 3% in 2024, dat naar verwachting stijgt tot 16% in 2034.
Oorzaken voor tekorten
Het tekort aan huisartsen(zorg) betekent dat de zorgvraag groter is dan het zorgaanbod. Daarbij spelen diverse factoren een rol, samengevat in figuur 2. De bevolkingsgroei en vergrijzing spelen een belangrijke rol in de stijgende zorgvraag. Daarnaast zijn er de afgelopen jaren taken van de tweedelijnszorg naar de eerstelijnszorg verplaatst, waardoor er meer taken bij de huisarts zijn komen te liggen.
Naar schatting stroomt 25% van de huisartsen 15 jaar na het behalen van het diploma uit, waarbij werkdruk wordt genoemd als een van de oorzaken. Indien ook pensionering wordt meegerekend, is de verwachting van het Capaciteitsorgaan dat 56% van de huisartsen de komende 20 jaar zal uitstromen. Daar komt bovenop dat er minder artsen instromen in de huisartsenopleiding dan nodig is.
De zorgvraag is groter dan het zorgaanbod
De bovenstaande schematische weergave toont aan dat de zorgvraag groter is dan het zorgaanbod. De zorgvraag wordt beïnvloed door: Bevolkingsgroei, Dubbele vergrijzing, Horizontale substitutie, Wachtlijsten elders en Verwachtingen patiënten. Het zorgaanbod wordt beïnvloed door: Instroom blijft achter, Uitstroom door pensionering, Vervroegde uitstroom, Huisartsen werken minder dan voorheen en Aandeel praktijkhouders neemt af.
Figuur 2 Overzicht factoren vraag en aanbod huisartsen
De minister van VWS zet in op reductie zorgvraag en minder waarnemers
Voor de minister van VWS zijn toekomstige tekorten aan personeel in de zorg een gegeven, ook binnen de huisartsenzorg. De minister richt zich met name op het afremmen van de zorgvraag en het stimuleren van huisartsen om te werken met een vaste patiëntenpopulatie en minder als wisselende waarnemer. Dit omdat een vaste relatie tussen een huisarts en patiënt zorgt voor een betere kwaliteit van zorg, hogere levensverwachting en minder doorverwijzingen. Het kabinet-Schoof schrijft daarbij ook in het Regeerprogramma: “Het kabinet zet in op voldoende praktijkhoudende huisartsen”.