Resultaten verantwoordingsonderzoek 2024 ministerie van Buitenlandse Zaken

Onze conclusies

Bij het ministerie van Buitenlandse Zaken (BZ) waren in 2024 de uitgaven € 11.296 miljoen, de ontvangsten € 3.710 miljoen en de verplichtingen € 11.596 miljoen.

De geopolitieke situatie is onzeker, en dat had in 2024 vanzelfsprekend invloed op de werkzaamheden van het ministerie van BZ. Om in deze tijden weerbaar te zijn, is het noodzakelijk dat de basis op orde is bij het ministerie. Daarom is het betreurenswaardig dat wij dit jaar bezwaar hebben moeten maken bij het financieel beheer van het ministerie van BZ. De financiële administratie schoot ernstig tekort. De minister heeft geen goed zicht op hoeveel en welke verplichtingen hij is aangegaan, noch welke voorschotten hij precies heeft verstrekt met publiek geld. Een financieel risico dat ook nog weinig in beeld is, is de nog te ontvangen € 2,9 miljard vanuit de Europese Herstel- en Veerkrachtfaciliteit. Over de economische diplomatie oordelen we positief, maar het ministerie heeft zelf weinig zicht op resultaten. Beter grip op resultaten is extra belangrijk met het oog op de effecten van de aangekondigde bezuinigingen van 10% op het postennet. 

Nederlandse midden- en kleinbedrijf tevreden, maar resultaat van economische diplomatie is onbekend 

De minister van BZ en de minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingshulp (BHO) gaven in 2024 ongeveer € 275 miljoen uit aan  economische diplomatie. Diplomaten en andere medewerkers op de economische afdelingen van ambassades en consulaten faciliteren het Nederlandse midden- en kleinbedrijf (mkb) bij de start of uitbreiding van hun activiteiten op buitenlandse markten. Mkb’ers die hiervan gebruikmaken zijn (zeer) tevreden, omdat dit volgens hen ‘deuren opent’, marktkennis vergroot en toegang biedt tot lokale netwerken. Er zijn echter geen meetbare doelstellingen en de resultaten zijn onbekend. De minister voor BHO heeft daarnaast nauwelijks inzicht in hoeverre economische diplomatie bijdraagt aan het verdienvermogen van Nederland. 

Herstel- en Veerkrachtfaciliteit: onzeker of Nederland € 2,9 miljard ontvangt 

De Europese Unie (EU) heeft in 2020 de Herstel- en Veerkrachtfaciliteit opgericht. Nederland komt in aanmerking voor € 5,4 miljard aan subsidies, waarvan € 2,5 miljard is ontvangen. Door vertragingen en wijzigingen in de uitvoering is het onzeker of Nederland de overige € 2,9 miljard ook in z’n geheel zal ontvangen. Dit hangt af van het realiseren van de mijlpalen en doelstellingen binnen de looptijd van de Herstel- en Veerkrachtfaciliteit. 

Interne beheersing niet op orde 

De (financiële) administratie van verplichtingen en voorschotten schoot in 2024 ernstig tekort. Er is vanuit het financiële systeem (SAP) geen inzicht in en controle van de verplichtingen en voorschotten mogelijk. Hierdoor heeft de minister geen goed zicht op hoeveel en welke verplichtingen hij is aangegaan, noch welke voorschotten hij precies heeft verstrekt met publiek geld. Hierdoor was het ook niet mogelijk om de financiële overzichten in het Jaarverslag 2024 tijdig op te stellen en kon de controle daarvan niet op tijd plaatsvinden. Het Jaarverslag 2024 is vertraagd opgeleverd. Bovendien was forse ondersteuning van de Auditdienst Rijk (ADR) nodig om de juiste correcties aan te brengen in de financiële overzichten. De interne beheersing is niet op orde door keuzes die de minister van BZ in het verleden heeft gemaakt voor IT-vernieuwing en door inrichtingskeuzes voor de administratie die in strijd zijn met de comptabele wet- en regelgeving. 

Bezwaar leidt tot verbeterplan 

Op 2 april 2025 hebben wij bezwaar gemaakt vanwege het financieel beheer bij het ministerie van BZ. Wij vroegen de minister van BZ om op korte termijn een verbeterplan op te stellen. Dit plan ontvingen wij op 30 april 2025. Dit verbeterplan voldoet aan de door ons gestelde eisen en vormt een goede basis om het financieel beheer weer op orde te brengen. De bestaande ernstige onvolkomenheid kan daarmee worden opgelost. In ons verantwoordingsonderzoek 2025 zullen wij de voortgang aandachtig volgen en verwachten wij de eerste resultaten te zien. 

Samenvattend oordeel over de financiële informatie in het Jaarverslag 2024 van het ministerie van Buitenlandse Zaken

Onvolkomenheden bij het ministerie van Buitenlandse Zaken

Bestaande onvolkomenheid	2021	2022	2023	2024	Ontwikkelingen in 2024
Verplichtingenbeheer			✖	✖	►
Nieuwe onvokomenheid
Inrichting financiële administratie				⛒

Legenda

✖ ⛒ ►

Onvolkomenheid Ernstige onvolkomenheid De minister heeft vooruitgang geboekt

Voor een beschrijving van de tabel zie hoofdstuk 4 van de pdf van het volledige rapport.