Totstandkoming informatie renovatie Binnenhof

Rapport | 21-05-2025

(Sturings)informatie van de renovatie van het Binnenhof

Dit jaar onderzochten we de totstandkoming van de voortgangsrapportages over de renovatie van het Binnenhof die de minister aan de Tweede Kamer stuurt. Dit betreft beleidsinformatie buiten het jaarverslag. De minister van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening (VRO) is opdrachtgever van de renovatie van het Binnenhof. Het Rijksvastgoedbedrijf (RVB) is opdrachtnemer van de minister en formeel opdrachtgever van bijvoorbeeld een aannemer van deze renovatie.

Het budget steeg om meerdere redenen

Voor de renovatie van het Binnenhof is veel meer budget nodig dan eerder was voorzien. In 2015 rekende de toenmalig minister voor Wonen en Rijksdienst nog op een investering van maximaal € 475 miljoen (prijspeil 2015). Ook gaf de minister toen aan dat het kabinet dit bedrag reserveerde, maar minder zou investeren “als dat mogelijk blijkt te zijn” (WenR, 2015). Het budget steeg in april 2024 echter naar € 1,65 miljard. Medio april 2024 kondigde de toenmalig minister van BZK in een voortgangsrapportage aan de Tweede Kamer aan dat er voor de renovatie gerekend moest worden op een bedrag van ongeveer € 2 miljard (RVB, 2024).

Er zijn meerdere verklaringen voor de stijging van dit budget. Allereerst was de raming uit 2015 gedeeltelijk gebaseerd op standaardnormkosten. Het Binnenhof is alleen geen standaard gebouw. Dit moet toen al bekend zijn geweest. Bovendien bleek het Binnenhof complex en in veel slechtere staat dan gedacht. De scope van de renovatie is ook veranderd. Waar de renovatie begon vanuit brandveiligheidseisen, is er inmiddels sprake van een beveiligingsprogramma in een complexe omgeving. Daarbij zijn er in de afgelopen jaren zowel gebruikerswensen als (veiligheids)-eisen toegevoegd. Zo leidde de bestorming van het Amerikaanse Capitool tot nieuwe veiligheidseisen en hogere kosten.

Conclusie

De informatievoorziening bij besluitvorming en gedurende de uitvoering was niet adequaat. Het bedrag waar de Tweede Kamer rekening mee houdt bij haar afweging is het gecommuniceerde budget in de voortgangsrapportage. Echter, het budgettair plafond is in de afgelopen jaren frequent naar boven bijgesteld. Waar het budget in 2015 nog € 475 miljoen was, gaf de minister in 2024 aan dat er gerekend moet worden op circa € 2 miljard. Het budget uit 2015 van € 475 miljoen was onrealistisch laag. Het is denkbaar dat een toekomstige verhoging van het budget nodig zal zijn. Afspraken over de toepassing van disclaimers, die de oorzaak zijn van het grootste deel van de stijging, zijn niet gemaakt door de minister bij de start van de renovatie. Zo zien we dat de consequenties van kosten die onder de disclaimer extra eisen beveiliging vallen, van ondergeschikt belang lijken te zijn ten opzichte van de gestelde eisen. Ook de informatievoorziening over de stijging van het budget in de voortgangsrapportage kan verder worden verbeterd, waarbij de brief over de Grafelijke Zalen een goede ontwikkeling is.

Aanbeveling

We bevelen de Tweede Kamer aan: 

• Om de renovatie van het Binnenhof aan te wijzen als groot project onder de Regeling Grote Projecten. Hierdoor worden de op te stellen voortgangsrapportages, waarin het budget wordt gecommuniceerd, periodiek voorzien van een accountantsrapport. Dit zorgt ervoor dat de informatie uit deze voortgangsrapportages aan de Tweede Kamer een uitgebreider en accurater beeld geven. Dit instrument kan de Tweede Kamer helpen om haar budgetrecht goed uit te oefenen bij de besluitvorming over het project;
• Om voor toekomstige projecten de goedkeuring van budgetten te laten voorzien van volledige projectspecificaties, budgetramingen en risicoanalyses;
• Om daarnaast niet zelf als gebruiker verder bij te dragen aan kostenstijgingen met nieuwe wensen met budgettaire consequenties, tenzij dit om dwingende redenen echt niet anders kan.

Lees meer over dit onderzoek in paragraaf 3.3 (pagina 26) van Resultaten verantwoordingsonderzoek 2024 ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, Gemeentefonds en Provinciefonds.