Om het verantwoordingsonderzoek goed uit te voeren stellen we hoge eisen aan onze eigen onderzoeksaanpak.
Volgen internationale standaarden
Wij voeren ons onderzoek uit in overeenstemming met de internationale standaarden voor rekenkamers: de ISSAI (International Standards of Supreme Audit Institutions), met uitzondering van enkele standaarden die niet aansluiten bij onze nationale wetgeving en/of ons Nederlandse controlebestel. Deze standaarden worden vastgesteld door INTOSAI (International Organization of Supreme Audit Institutions). Ons op de ISSAI gebaseerde kwaliteitssysteem vereist dat wij onafhankelijk, integer en deskundig zijn, gedegen onderzoek doen, onze oordelen goed onderbouwen met feiten en daarover helder rapporteren. We toetsen of dit ook gebeurt onder andere door middel van een systeem van ‘hot reviews’ op onze concept-onderzoeksproducten.
Als het gaat om de normen voor onderzoek naar financiële informatie (financial audit) sluit INTOSAI één op één aan bij de internationale controlestandaarden: de ISA (International Standards of Auditing). Deze standaarden worden vastgesteld door de IAASB, de International Auditing and Assurance Standards Board.
De ISSAI stellen gedetailleerde eisen aan de planning en uitvoering van een controle en aan de rapportage daarover. Wij passen de ISSAI toe, rekening houdend met de inrichting van het Nederlandse controlebestel en de comptabele regelgeving.
Controlebestel
De Algemene Rekenkamer is niet de enige organisatie die een rol heeft bij het onderzoek naar de jaarverslagen van de ministers en het Financieel Jaarverslag van het Rijk. Deze verantwoordingen worden ook gecontroleerd door de Auditdienst Rijk (ADR). De ADR is de interne accountantsdienst van het Rijk. Deze controles worden uitgevoerd onder leiding van een accountant. De ADR accountants verstrekken een controleverklaring bij ieder jaarverslag ten behoeve van de betrokken minister. Over het Financieel Jaarverslag van het Rijk rapporteert de ADR bevindingen aan de minister van Financiën.
Om dubbel werk en ondoelmatigheden te voorkomen wordt in het Nederlandse controlebestel van de Algemene Rekenkamer verwacht dat wij zo veel als mogelijk gebruik maken van de controlewerkzaamheden van de ADR. Dit betekent in de praktijk dat wij voor de controle van de financiële informatie en de bedrijfsvoering de door de ADR uitgevoerde controle reviewen en een beperkt aantal eigen werkzaamheden verrichten.
Deze werkwijze voldoet niet geheel aan de internationale kwaliteitsstandaarden voor rekenkamers. Zo is geoordeeld in een recent door de Rekenkamers van Zweden, Canada en het Verenigd Koninkrijk uitgevoerde ‘peerreview’ op het werk van de Algemene Rekenkamer over 2018 en 2019. Het huidige controlebestel garandeert volgens hen onvoldoende de noodzakelijke onafhankelijkheid ten opzichte van de gecontroleerde ministers. Het peer review team beveelt aan de onafhankelijkheid van de Algemene Rekenkamer te versterken, door meer eigen onderzoek te doen en minder te steunen op het werk van de ADR als interne accountant. Onze opvatting is dat een nieuwe inrichting van het controlebestel nodig is om geheel aan de eisen die de ISSAI stellen te kunnen voldoen . Kern van deze nieuwe inrichting is dat de Algemene Rekenkamer duidelijker en intensiever haar rol oppakt als de onafhankelijke externe controleur van het Rijk, overigens zonder afbreuk te doen aan de eigenstandige positie en rol van de ADR als interne controleur van het Rijk. De dialoog hierover is begin 2021 opgestart met het parlement en de minister van Financiën.