Tariefstelsels energienetten en knelpunten in energietransitie
Tarieven die netbeheerders voor aansluiting en transport van energie in rekening brengen bij burgers en bedrijven, zetten lang niet altijd aan tot efficiënt gebruik van het toch al zwaar belaste elektriciteitsnet. Tarieven kunnen afnemers bijvoorbeeld meer prikkelen om energie af te nemen wanneer het hard waait of als de zon volop schijnt. Nettarieven kunnen zo bijdragen aan de energietransitie.
Dit constateert CE Delft, een onafhankelijk onderzoeks- en adviesbureau, in een onderzoek dat de organisatie heeft gedaan in opdracht van de Algemene Rekenkamer. CE Delft stelt wel dat het effect van zulke prikkels niet moet worden overschat. Tarieven zijn naast de energieprijs, energiebelasting en btw maar een klein onderdeel van de energiekosten die burgers en bedrijven betalen.
Verder stelt CE Delft dat tarieven voor verschillende afnemers een afspiegeling moeten zijn van de verschillen in de kosten van hun netgebruik en dat het stelsel fair moet zijn ingericht. Nu betalen vrijwel alle kleinverbruikers hetzelfde capaciteitstarief, of ze nu weinig (piek)stroom verbruiken of juist veel, bijvoorbeeld omdat ze van gas naar stroom overschakelen. Deze omschakeling kan leiden tot grotere verschillen in piekverbruik tussen kleinverbruikers en daarmee samenhangende netkosten. Als deze groeiende verschillen tussen gebruikers niet tot uitdrukking komen in de tarieven, bijvoorbeeld op basis van variabele capaciteit, kan netverzwaring onnodig duur zijn en kan het draagvlak voor de energietransitie worden ondermijnd, stellen de auteurs van het rapport. Ze bevelen dan ook aan de effectiviteit van prikkels in de nettarieven op groot- en kleinverbruikers verder te onderzoeken.
Tarieven zijn volgens CE Delft geen instrument om het coördinatieprobleem en onzekerheid van investeringen in het net op te lossen. Niet alleen op het gebied van elektriciteit, maar ook op het vlak van warmte en hernieuwbare gassen, zijn nieuwe netinvesteringen hard nodig. Het tekort aan netcapaciteit is een zeer belangrijk knelpunt in de energietransitie, zo schrijven de onderzoekers.
Het rapport van CE Delft bevat:
- Een beschrijving op hoofdlijnen van de opzet en werking van de tariefsystematiek voor het transport van elektriciteit, gas en warmte in Nederland.
- Een reflectie op de werking van tariefstelsels
- Een reflectie op de relatie tussen de tarieven en de energietransitie
- Conclusies en aanbevelingen
De Algemene Rekenkamer gebruikt het rapport van CE Delft – net als rapporten van andere onderzoeksbureaus en kennisinstellingen – bij haar eigen onderzoek ter ondersteuning van de gedachtevorming. De Rekenkamer vindt dat onderzoek dat met publieke middelen is gefinancierd, ook publiek toegankelijk moet zijn. De informatie, conclusies en aanbevelingen in het CE Delft rapport zijn van de auteurs van het rapport en niet van de Algemene Rekenkamer.