Resultaten verantwoordingsonderzoek 2024 ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit

Onze conclusies

Bij het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) waren in 2024 de uitgaven € 4.044 miljoen, de ontvangsten € 235 miljoen en de verplichtingen € 7.906 miljoen.

Een deel van dit budget gaat naar de reductie van stikstof. Het gaat slecht met de beschermde natuur in Nederland. In de Wet stikstofreductie en natuurverbetering staan doelstellingen voor stikstofgevoelige natuur in 2025, 2030 en 2035. In veel natuurgebieden is de stikstofneerslag nog te hoog en worden de wettelijke stikstofdoelen voor 2025 niet gehaald en voor 2030 zeer waarschijnlijk niet gehaald. Het grootste aandeel van de stikstofneerslag komt van de landbouw. Daarom heeft de minister van LNV uiteenlopende maatregelen genomen. Voor het omlaag brengen van de stikstofuitstoot zijn er onder meer vrijwillige beëindigingsregelingen voor veehouders. De minister heeft niet aangegeven hoeveel vermindering van stikstofneerslag zij daarmee als doel had. We vergeleken 2 van deze regelingen met elkaar.

Lbv-plus potentieel 5x doelmatiger dan Lbv

In 2023 zijn 2 nieuwe beëindigingsregelingen opengesteld: de Lbv en de Lbv-plus. Beide regelingen hebben als doel om de neerslag van stikstof op overbelaste Natura 2000-gebieden te beperken. De Lbv-plus is gericht op veehouderijen die de grootste stikstofneerslag veroorzaken op Natura 2000-gebieden. Bij de Lbv-plus is het deel van de veehouders dat bereid is om hun veehouderij te beëindigen 3 keer zo groot als bij de Lbv. De belangrijkste reden hiervoor is de hogere financiële vergoeding van de Lbv-plus. We bevelen de minister aan om toekomstige beëindigingsregelingen ten bate van Natura 2000-gebieden gericht te focussen op die bedrijven die de meeste stikstof neerslaan op Natura 2000-gebieden. 

Uit onze analyse volgt dat per euro die wordt besteed, de Lbv-plus ruim 5 keer zoveel reductie  in stikstofneerslag op Natura 2000-gebieden kan opleveren als de Lbv. De Lbv-plus is dus potentieel veel doelmatiger dan de Lbv. Omdat veehouders hun aanvraag nog kunnen intrekken, kan de hoeveelheid vermindering van stikstofneerslag die de regelingen opleveren nu nog niet worden vastgesteld. 
Wanneer een veehouderij wordt beëindigd, kan de herbestemming bijvoorbeeld akkerbouw worden. Die vorm van landbouw heeft mogelijk ook nadelige gevolgen voor natuur en water in de directe omgeving, bijvoorbeeld door het gebruiken van gewasbeschermingsmiddelen. Daarnaast was de onzekerheid over de mogelijkheden van herbestemming een belemmering voor veehouders om een aanvraag in te dienen.

Afwijking van advies: meer stikstof in de bodem dan EU toestaat

De minister heeft de rekennormen aangepast voor de hoeveelheid stikstof die een koe gemiddeld op jaarbasis uitscheidt. Hierbij is de minister afgeweken van een wetenschappelijk advies. Ongeveer de helft van de melkveehouders maakt gebruik van deze normen. Het grootste deel van deze groep kan door de afwijking van het advies in 2025 gemiddeld enkele procenten meer stikstof via de mest uitrijden dan de EU toestaat.

Samenvattend oordeel over de financiële informatie in het Jaarverslag 2024 van het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit

Samenvattend oordeel over de financiële informatie in het Jaarverslag 2024 van het Diergezondheidsfonds

Onvolkomenheden bij het ministerie van Landbouw, Natuurbeheer en Voedselkwaliteit

Bestaande onvolkomenheden	2021	2022	2023	2024	Ontwikkeling in 2024
Autorisatiebeheer Oracle EBS	✖	✖	✖	✖	►
Opgeloste onvolkomenheden
Inkoopbeheer		✖	✖	✔

Legenda

✖ ✔ ►

Onvolkomenheid Opgelost. De maatregelen werken De minister heeft vooruitgang geboekt

Voor een beschrijving van de tabel zie hoofdstuk 4 van de pdf van het volledige rapport.