Uitvoeringstoetsen
Deelonderzoek behorend bij het verantwoordingsonderzoek ministerie van Justitie en Veiligheid.
Nieuwe wet- en regelgeving kan substantiële gevolgen hebben voor uitvoeringsorganisaties. Daarom worden zij gevraagd een uitvoeringstoets te maken. In een uitvoeringstoets geven zij onder andere een oordeel over de uitvoerbaarheid van maatregelen. Het is belangrijk dat de minister in zijn rol als medewetgever bij nieuwe wet- en regelgeving zicht heeft op de uitvoerbaarheid ervan. Er wordt namelijk al langere tijd gesignaleerd dat er te weinig personeel is om publieke taken uit te voeren.
Wij hebben onderzocht of in uitvoeringstoetsen op het werkterrein van de ministeries van Justitie en Veiligheid (JenV), Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) en Financiën rekening wordt gehouden met personele gevolgen van nieuwe wet- en regelgeving. We constateren dat de minister van JenV het proces en de inhoud van uitvoeringstoetsen niet op orde heeft.
Verdiepend onderzoek naar 3 uitvoeringstoetsen
Voor een beter begrip van de praktijk van uitvoeringstoetsen, hebben wij ook enkele uitvoeringstoetsen nader onderzocht. Voor JenV hebben we 3 uitvoeringstoetsen onderzocht, namelijk de uitvoeringstoetsen bij de Wet seksuele misdrijven, het verbod op doxing (het online openbaar maken van iemands persoonsgegevens voor intimiderende doeleinden) en het verbod op ongerichte gokreclame.
Conclusie en oordeel
Burgers en bedrijven rekenen erop dat beleid dat wordt beloofd ook wordt uitgevoerd. Het is daarom belangrijk dat de minister weet of voorgenomen wet- en regelgeving uitvoerbaar is. Het parlement kan aan de hand van deze informatie zijn controlerende taak beter uitvoeren. In ons onderzoek naar uitvoeringstoetsen vielen op het terrein van JenV het proces en de organisatie van toetsen op. Veel vaker dan bij de andere 2 ministeries van SZW en Financiën ontbreken uitvoeringstoetsen. In 48% van de gevallen ontbreken uitvoeringstoetsen bij JenV helemaal of gedeeltelijk. Wanneer er wel een uitvoeringstoets is, ontbreekt in 1 van de 6 gevallen informatie over personele consequenties. Daarnaast staat er in 32% van de uitvoeringstoetsen geen oordeel over de uitvoerbaarheid.
We vinden dit een ongewenste situatie en beoordelen dit dan ook als een onvolkomenheid bij de beleidsvoorbereiding. Het beleidsterrein van een ministerie als JenV, waar samenwerking door verschillende uitvoeringsorganisaties in ketens noodzakelijk is, vereist een zorgvuldige beleidsvoorbereiding.
Aanbevelingen
De minister van JenV heeft een rijksbrede verantwoordelijkheid voor wetgevingskwaliteit. In dit onderzoek constateren we echter dat er veel uitvoeringstoetsen missen of onvolledig zijn op het terrein van de minister van JenV. Daarom bevelen we de minister aan:
- Vraag bij nieuwe wet- en regelgeving met substantiële gevolgen voor uitvoeringsorganisaties altijd alle uitvoeringsorganisaties tijdig om een uitvoeringstoets;
- Zorg daarbij dat in uitvoeringstoetsen onderwerpen zoals uitvoerbaarheid en personele capaciteit altijd aan bod komen. De uitvoeringstoetsen van de Belastingdienst, Douane en Toeslagen kunnen als voorbeeld dienen. Vraag uitvoeringsorganisaties ook specifiek naar onderlinge afhankelijkheden in de keten en daaraan verbonden risico’s.
| Lees meer over dit onderzoek in paragraaf 4.4 (pagina 47) van Resultaten verantwoordingsonderzoek 2024 ministerie van Justitie en Veiligheid. |