Ga direct naar inhoud

Extra Banen voor mensen met een arbeidsbeperking

Rapport | 21-05-2025

Deelonderzoek behorend bij het verantwoordingsonderzoek ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid

Banenafspraak voor mensen met een arbeidsbeperking niet gehaald

Het lukt de minister niet om samen met werkgevers 125.000 extra banen te scheppen voor mensen met een arbeidsbeperking. Vooral de overheid blijft achter. Werk is goed voor hun inkomen en welzijn, en vermindert hun beroep op maatschappelijke voorzieningen. De minister neemt maatregelen voor de extra banen, maar het is niet bekend of die werken. Hij is ook afhankelijk van wat gemeentes doen voor mensen met een arbeidsbeperking. Gemeenten krijgen hiervoor geld van de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) en uit het gemeentefonds van de ministers van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) en Financiën.

Conclusies

  • De tussentijdse doelstellingen van de banenafspraak tussen de minister van SZW en werkgevers om tot 2026 125.000 extra banen te creëren voor mensen met een arbeidsbeperking worden al meerdere jaren niet gehaald. Er zijn eind 2024 bijna 88.000 extra banen gecreëerd, terwijl de tussentijdse doelstelling voor dat jaar op 115.000 banen staat;
  • De minister heeft maatregelen genomen om de bereidheid te vergroten bij werkgevers om mensen met een arbeidsbeperking in dienst te nemen, en de dienstverlening aan werkgevers te verbeteren. De maatregelen sluiten aan bij de knelpunten die werkgevers ervaren bij het uitvoeren van de banenafspraak, maar de effecten van de maatregelen zijn niet bekend. Ondanks vereenvoudiging blijven regelingen en voorzieningen voor werkgevers ingewikkeld. Er zijn meer maatregelen nodig om de doelstelling van de banenafspraak te halen;
  • Mensen die intensieve ondersteuning naar werk nodig hebben, lopen het risico geen passende ondersteuning te krijgen;
  • De minister kan geen relatie leggen tussen de uitgaven van re-integratieondersteuning door gemeenten en de resultaten hiervan;
  • Het is aannemelijk dat tegenover de kosten van re-integratiedienstverlening, waarmee mensen met een arbeidsbeperking aan het werk komen, ook maatschappelijke baten staan. Een baan kan bijdragen aan iemands welbevinden en dat kan weer een positief effect hebben op de gezondheid. Dit kan bijvoorbeeld besparingen opleveren in de zorg, maatschappelijke ondersteuning en uitkeringen. Een deel van deze baten komt terecht bij gemeenten, maar een deel ook niet. De minister weet op dit moment niet in hoeverre gemeenten het inzicht in maatschappelijke baten benutten bij het bieden van integrale ondersteuning.

Overheidswerkgevers halen de doelstelling niet sinds 2016 en marktwerkgevers niets sinds 2023

Aantal extra banen sinds december 2012

Schematische weergave van banen voor mensen met een arbeidsbeperking vergeleken tussen overheid en markt. Een uitgebreid uitleg staat in het bijschrift onder de afbeelding.
In deze figuur is te zien hoeveel extra banen werkgevers sinds 2016 hebben gecreëerd voor mensen met een arbeidsbeperking. En hoeveel dat aantal afwijkt van de tussentijdse doelstellingen. In de banenafspraak is onderscheid gemaakt tussen het bedrijfsleven en de overheid. Het bedrijfsleven moet voor 2026 100.000 extra banen creëren en de overheid 25.000 extra banen. In de grafiek is te zien dat marktwerkgevers tussen 2016 en 2022 de tussentijdse doelstellingen haalden. In 2023 en 2024 werd het tussentijdse doel door de markt niet gehaald. Overheidswerkgevers haalden de tussentijdse doelstelling sinds 2016 niet. De verschillen tussen markt en overheid geven een enigszins vertekend beeld, omdat banen die de overheid inkoopt bij het bedrijfsleven, meetellen bij de marktsector.

Aanbeveling

De minister van SZW laat de banenafspraak in 2026 evalueren. We bevelen de minister aan om in deze evaluatie ook de belemmeringen te betrekken die gemeenten ondervinden bij de re-integratiediensten aan mensen met een intensieve ondersteuningsbehoefte, waaronder het feit dat gemeenten niet profiteren van alle maatschappelijke baten hiervan.

Lees meer over dit onderzoek in paragraaf 3.2 (pagina 20) van Resultaten verantwoordingsonderzoek 2024 ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid.

Deze publicatie is een bijlage bij