Bouw van betaalbare woningen op Bonaire

Dit jaar onderzochten we het beleid van de minister van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening (VRO) rond de bouw van betaalbare woningen op Bonaire.
De woningnood op Bonaire is erg groot, zeker voor mensen met een kleiner inkomen.

De minister heeft afspraken gemaakt om tot en met 2025 500 sociale huurwoningen te bouwen. Daarvan zijn er 178 voor het eind van 2024 opgeleverd. Naar verwachting zal dit aantal tot en met 2027 oplopen tot 322. Dat is dan 64% van het doel van 500 sociale huurwoningen.

De planning voor oplevering is in de afgelopen jaren echter meerdere malen gewijzigd. Sinds 2019 is hier door het Rijk € 20,8 miljoen in geïnvesteerd. Daarnaast zijn nog meer afspraken gemaakt om tussen 2025 tot en met 2030 nog eens 1.700 betaalbare huur- en koopwoningen te bouwen.

De bouw van woningen op Bonaire verloopt echter moeizaam. Dit komt onder andere door capaciteitstekorten, een gebrek aan duidelijke regels voor wat betreft ruimtelijke ordening en een tekort aan betaalbare bouwmaterialen. De minister van VRO overlegt wel met alle betrokkenen om de bouwplannen te stimuleren. Maar zij moet meer doen om de knelpunten op te lossen. Anders lukt het, naast het doel van 500 sociale huurwoningen voor eind 2025, waarschijnlijk ook niet om het doel van 1.700 betaalbare woningen in 2030 te halen.

Conclusies

De 500 te bouwen sociale huurwoningen uit het convenant van 2019 worden naar verwachting niet gerealiseerd binnen de gestelde termijn van eind 2025. Op dit moment zijn er 178 sociale huurwoningen gebouwd. Volgens FCB (Fundashon Cas Bonairiano) zal dit aantal tot en met 2027 oplopen tot 322, echter is de planning van FCB voor oplevering in de afgelopen jaren meerdere malen gewijzigd.

Tot eind maart/begin april 2025 is er, door de minister van VRO, € 14,9 miljoen geïnvesteerd in infrastructuur en de versnelling van de bouw ten behoeve van deze 500 sociale huurwoningen. Tegelijkertijd blijft het woningtekort enorm. Mensen wonen noodgedwongen met meerdere familieleden in te krappe huizen. En ouders blijven na het beëindigen van hun relatie samenwonen, zelfs als er sprake is van een gewelddadige relatie.

De minister van VRO heeft nu meer aandacht voor de woningbouw op Bonaire dan bij de start van het convenant in 2019. De uitvoering van bouwplannen verloopt echter nog steeds moeizaam. Dat komt door onder andere capaciteitstekorten, een ontbrekend wettelijk en beleidsmatig kader voor ruimtelijke ordening en een tekort aan voldoende betaalbare bouwmaterialen. Daarbij heeft de koerswijziging van het nieuwe bestuurscollege op Bonaire de toekomst van 178 sociale huurwoningen uit het convenant onzeker gemaakt.

Een aantal knelpunten in de uitvoering vallen onder de verantwoordelijkheden van de partijen op Bonaire, en niet onder die van de minister. De minister van VRO zet sinds 2023 wel een aantal instrumenten in om de uitvoering van de bouwplannen te stimuleren. Er vindt bijvoorbeeld regulier overleg plaats met alle betrokken partijen om te sturen op de uitvoering. Wat de minister van VRO tot op heden niet duidelijk heeft gemaakt is:

• hoeveel woningen er daadwerkelijk gebouwd moeten worden om aan de behoefte te voldoen;
• wanneer de burgers op Bonaire deze kunnen verwachten;
• of de woningzoekenden op Bonaire daadwerkelijk de woningen kunnen betalen.

Wij constateren dat de minister niet aannemelijk kan maken in welke mate de woondeal bijdraagt aan het oplossen van het woningtekort in Bonaire tot en met 2030. Als de genoemde knelpunten in de uitvoering niet worden opgelost achtten we het niet aannemelijk dat het doel van 1.700 betaalbare woningen uit de woondeal in 2030 zal worden behaald.

Aanbevelingen

Wij bevelen de minister van VRO daarom het volgende aan:

• Zet in op het oplossen van de knelpunten in de uitvoering van de woningbouw en benoem deze in de voortgangsinformatie die aan de Kamer wordt gestuurd. Geef daarbij aan welke acties de minister van VRO inzet met een realistisch tijdspad om resultaten te behalen;
• Maak duidelijk wie de doelgroepen voor de betaalbare woningen zijn en wat voor deze groepen betaalbaar is.