Algoritme Risicoscan Verwijtbare Werkloosheid bij UWV
Deelonderzoek behorend bij het verantwoordingsonderzoek ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid.
Verwijtbare werkloosheid
Burgers die werkloos worden, kunnen een WW-uitkering aanvragen bij UWV. In 2024 ontvingen ongeveer 384.000 personen een WW-uitkering. In totaal werd hiervoor € 3.418 miljoen euro uitgekeerd. Voor het recht op een WW-uitkering moet aan verschillende voorwaarden worden voldaan. Een van deze voorwaarden is dat de aanvrager niet werkloos is geworden door eigen schuld. Dit wordt ‘verwijtbaar werkloos’ genoemd. Iemand die verwijtbaar werkloos is geworden, heeft bijvoorbeeld zelf ontslag genomen of is ontslagen doordat diegene zich ernstig heeft misdragen.
Soms verhullen aanvragers van een WW-uitkering dat zij door eigen schuld werkloos zijn geworden. In 2018 hebben de Nederlandse media meermaals gerapporteerd over fraude met WW-uitkeringen. De minister van SZW heeft UWV in die periode de opdracht gegeven een risicogerichte aanpak van verwijtbare werkloosheid in te voeren om beter te kunnen controleren op verwijtbare werkloosheid (Minister van SZW, 2018).
De Risicoscan Verwijtbare werkloosheid
De Risicoscan Verwijtbare Werkloosheid is onderdeel van de risicogerichte aanpak van verwijtbare werkloosheid. UWV gebruikt de risicoscan sinds 2022 met als doel te signaleren of er sprake kan zijn van mogelijk verwijtbare werkloosheid bij een WW-aanvraag. De risicoscan maakt op basis van een aantal kenmerken een zo goed mogelijke inschatting van de kans dat het bij een aanvraag gaat om verwijtbare werkloosheid. De kenmerken zijn bijvoorbeeld gegevens over eerdere WW-aanvragen en gegevens over het arbeidsverleden. Als de risicoscan aangeeft dat er een hoge kans op verwijtbare werkloosheid is, gaat het dossier van een WW-aanvraag naar een behandelaar die moet onderzoeken wat de reden is van het einde van het dienstverband van de aanvrager. 70% van de dossiers voor onderzoek komt voort uit de risicoscan, 30% wordt op basis van een willekeurige steekproef toegevoegd. De behandelaar voert vervolgens uitgebreid onderzoek uit op basis van hoor- en wederhoor met de aanvrager en werkgever. Behandelaren weten niet of een dossier willekeurig of door de risicoscan is geselecteerd. Zo wordt een bevooroordeelde beoordeling voorkomen. Na het onderzoek besluit de behandelaar of er sprake is van verwijtbare werkloosheid of niet.
Conclusie
Met het gebruik van de risicoscan verwijtbare werkloosheid kan UWV op efficiënte en effectieve manier controleren op verwijtbare werkloosheid. In de WW-aanvragen die door de risicoscan worden gesignaleerd, wordt door de behandelaar drie keer zo veel verwijtbare werkloosheid gevonden. UWV beheerst ook de meeste risico’s bij dit algoritme. Het is wel van belang dat UWV de risico’s rond IT-beheer in 2025 daadwerkelijk aanpakt.
| Lees meer over dit onderzoek in paragraaf 5.1 (pagina 56) van Resultaten verantwoordingsonderzoek 2024 ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid |