Rijksbreed
Hebben de aanbevelingen van de Algemene Rekenkamer effect? Worden aanbevelingen opgevolgd? Met de aanbevelingen die voortkomen uit ons onderzoek willen we bijdragen aan het presteren en functioneren van de rijksoverheid en de daarmee verbonden organen. Jaarlijks doen wij ongeveer 100 aanbevelingen in onze doelmatigheidsonderzoeken.
Met de Voortgangsmeter aanbevelingen 2015-2020 brengen we in beeld wat ministeries hebben gedaan met de aanbevelingen uit onze onderzoeken.
In figuur 1 geven wij aan hoe vaak ministers toezeggingen doen in reactie op onze aanbevelingen.
Op 62% van de aanbevelingen volgt een toezegging
| Jaar | Gemiddeld percentage toezeggingen | Jaarlijks percentage toezeggingen |
|---|---|---|
| 2015 | 62% | 58% |
| 2016 | 62% | 62% |
| 2017 | 62% | 71% |
| 2018 | 62% | 78% |
| 2019 | 62% | 57% |
| 2020 | 62% | 50% |
Figuur 1: Jaarlijks aandeel toezeggingen (in %) op aanbevelingen Algemene Rekenkamer. Periode 2015-2020.
In de periode 2015-2020 hebben de ministers bij 62% van de 590 aanbevelingen uit ons onderzoek een toezegging gedaan. Dit is hoger dan het percentage van 58% over de periode 2013-2020 met 927 aanbevelingen.
Uit de figuur blijkt dat het jaarlijks percentage toezeggingen vanaf 2018 daalt. In 2018 is het percentage toezeggingen 78% van de aanbevelingen, terwijl in 2020 het percentage toezeggingen 50% van de aanbevelingen is. Een opvallende daling waarvoor we, op dit moment, nog geen duidelijke verklaring hebben.
Deze daling van het jaarlijkse percentage toezeggingen is ook zichtbaar bij de meeste departementen. Zo was in 2018 het percentage toezeggingen bij het Ministerie van Defensie 83%, terwijl hier in 2020 het percentage toezeggingen 57% was.
In het overzicht aanbevelingen en toezeggingen per jaar hebben wij een overzicht gegeven van het jaarlijkse aantal aanbevelingen uit beleidsonderzoek in de periode 2013-2020.
De mate waarin ministers toezeggingen doen na een aanbeveling verschilt sterk
| Percentage toezeggingen | |
|---|---|
| AZ | 50% |
| BHOS | 39% |
| BZ | 60% |
| BZK,KR,HoCostas | 58% |
| DEF | 70% |
| EZK | 77% |
| FIN | 67% |
| IenW | 55% |
| JenV | 72% |
| LNV | 44% |
| OCW | 37% |
| SZW | 67% |
| VWS | 59% |
Figuur 2: Toezeggingen per minister (in %) na aanbevelingen Algemene Rekenkamer. Periode 2015-2020.
De minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties is ook verantwoordelijk voor het begrotingshoofdstuk Hoge Colleges van Staat (HoCostas) en het begrotingshoofdstuk Koninkrijksrelaties (KR). Daarom zijn de toezeggingen voor deze begrotingshoofdstukken samengevoegd in figuur 2.
Een overzicht van de gebruikte afkortingen is opgenomen in de lijst met gebruikte afkortingen.
Uit figuur 2 blijkt dat 5 ministers een hoger percentage toezeggingen hebben dan het gemiddelde percentage toezeggingen van 62%. Dit zijn de ministers van Defensie, Financiën, EZK, JenV en SZW. Aan deze 5 ministers zijn in totaal 286 (van de 590) aanbevelingen gericht (48% van de aanbevelingen) in de periode 2015-2020.
In onderstaande tabel geven wij het aantal onderzoeken, aanbevelingen en toezeggingen per begrotingshoofdstuk weer.
Spreiding in beleidsonderzoeken en aanbevelingen
| Begrotings-hoofdstuk | Onderzoeks-rapporten (*) | Aanbevelingen | Toezeggingen | Percentage Toezeggingen |
| AZ | 2 | 2 | 1 | 50% |
| BHOS | 5 | 13 | 5 | 39% |
| BZ | 5 | 20 | 12 | 60% |
| BZK | 17 | 76 | 45 | 59% |
| DEF | 9 | 43 | 30 | 70% |
| EZK | 11 | 47 | 36 | 77% |
| FIN | 28 | 91 | 61 | 67% |
| HOCO | 1 | 1 | 1 | 100% |
| IenW | 12 | 60 | 33 | 55% |
| JenV | 14 | 50 | 36 | 72% |
| KR | 3 | 11 | 5 | 45% |
| LNV | 3 | 9 | 4 | 44% |
| OCW | 13 | 41 | 15 | 37% |
| SZW | 12 | 55 | 37 | 67% |
| VWS | 14 | 71 | 42 | 59% |
| Totaal | 590 | 363 | 62% |
Tabel 1: Onderzoeken en aanbevelingen Algemene Rekenkamer. Toezeggingen ministers. Periode 2015-2020.
Een overzicht van de gebruikte afkortingen is opgenomen in de lijst met gebruikte afkortingen. Een overzicht met de titels van onderzoeksrapporten per begrotingshoofdstuk is opgenomen in de lijst onderzoeksrapporten Voortgangsmeter 2015-2020.
Uit tabel 1 komt naar voren dat 51% van de aanbevelingen (298 aanbevelingen) aan 4 ministers wordt gedaan: dit zijn de ministers van BZK, Financiën, IenW en VWS. Deze 4 ministers doen 181 toezeggingen (50% van de toezeggingen).
Ons onderzoek bestrijkt een breed terrein met veel begrotingshoofdstukken en zeer uiteenlopende beleidsthema’s. We moeten hierin een keuze maken en niet alle onderwerpen kunnen op een vergelijkbare manier worden onderzocht. Het is daarom moeilijk om generaliserende conclusies te trekken op basis van gemiddelden.
Ministeries ondernemen ook actie op een aanbeveling zonder dat zij een toezegging hebben gedaan
In onderstaande figuur presenteren we wat er met alle 590 aanbevelingen uit ons onderzoek is gebeurd over de periode 2015-2020. Uit figuur 1 bleek dat voor 62% van deze aanbevelingen een toezegging volgde van een minister. Uit figuur 3 blijkt echter dat voor meerdere aanbevelingen ( 72% van het totale aanbevelingen) ministeries toch actie hebben ondernomen om de situatie te verbeteren.
Op gemiddeld 72% van de aanbevelingen volgt een actie
| Geen Actie | Overige actie | Actie voor toezegging | Toezegging is uitgevoerd | |
|---|---|---|---|---|
| Rijksbreed (2015-2020) | 28% | 14% | 25% | 33% |
Figuur 3: Acties op aanbevelingen Algemene Rekenkamer. Periode 2015-2020, stand per juli 2021.
De ministeries gaven aan welke acties zijn genomen naar aanleiding van aanbevelingen (590) van de Algemene Rekenkamer. Medio 2021 geldt dat voor 33% van de aanbevelingen een toezegging is uitgevoerd en dat voor 25% van de aanbevelingen een actie voor het opvolgen van een toezegging genomen is.
Als we het percentage aanbevelingen waar een toezegging is uitgevoerd (33%) optellen bij het percentage aanbevelingen waar een actie voor de opvolging van een aanbeveling is gestart (25%), blijkt dat er bij 58% van de aanbevelingen een actie is ondernomen. Dit percentage ondernomen acties (58%) is lager dan het percentage toezeggingen (62%). Dit komt omdat niet bij alle toezeggingen een actie is gestart.
Daarnaast worden er ook acties op aanbevelingen ondernomen, terwijl er in de bestuurlijke reactie op het rapport geen toezegging is gedaan. Dit zijn de overige acties (14% van alle aanbevelingen). Als we dit percentage optellen bij acties op toezeggingen (58%) komen we uit op 72%. Dit is het percentage van de aanbevelingen waar een actie voor is ondernomen.
Op vrijwel alle toezeggingen volgt een actie
Ministers hebben in de periode 2015-2020 bij 363 aanbevelingen uit onderzoek (62% van de aanbevelingen) een toezegging gedaan.
In de volgende 2 figuren geven wij een overzicht in hoeverre er actie volgde op deze 363 toezeggingen.
Uit figuur 4 blijkt dat volgens opgave van de ministeries bij 342 toezeggingen (94%) een actie is ondernomen. Bij 197 toezeggingen (54%) is de toezegging volledig uitgevoerd, bij 145 toezeggingen (40%) nog niet.
54% van de toegezegde acties is inmiddels uitgevoerd
| Geen actie | Actie voor toezegging | Toezegging is uitgevoerd | |
|---|---|---|---|
| Rijksbreed (2015-2020) | 6% | 40% | 54% |
Figuur 4: Acties op toezeggingen aan de Algemene Rekenkamer. Periode 2015-2020. Stand per juli 2021.
In figuur 5 presenteren wij per jaar de acties die volgen op toezeggingen in de periode 2015-2020.
Uitvoering toezeggingen heeft tijd nodig
| Geen actie | Actie in uitvoering | Actie afgerond | |
|---|---|---|---|
| 2015 | 3% | 12% | 85% |
| 2016 | 5% | 40% | 55% |
| 2017 | 8% | 46% | 46% |
| 2018 | 0% | 58% | 42% |
| 2019 | 12% | 33% | 55% |
| 2020 | 10% | 61% | 29% |
Figuur 5: Jaarlijkse acties op toezeggingen aan de Algemene Rekenkamer. Stand per juli 2021.
Uit de figuur blijkt dat in 2020 relatief weinig toezegde acties zijn afgerond (29%). Dit komt door de relatief korte doorlooptijd, omdat we in 2021 voor de eerste keer hebben gevraagd wat er met de aanbevelingen uit 2020 is gebeurd. Ook is het logisch dat er in eerdere jaren relatief meer toezeggingen zijn uitgevoerd.
Bestand aanbevelingen onderzoek (2015-2020) rijksbreed
Wij hebben een dataset opgesteld waarin onder andere zijn opgenomen:
- Aanbevelingen van de Algemene Rekenkamer aan de ministers
- Toezeggingen van de ministers op aanbevelingen
- Zelfrapportages van de ministeries met daarin een toelichting op getroffen maatregelen naar aanleiding van de toezeggingen