Overzicht 15 jaar bevindingen werking toeslagenstelsel
Algemene Rekenkamer reikt parlement lessen uit onderzoeken aan
Het stelsel van toeslagen dat de rijksoverheid hanteert om burgers financieel tegemoet te komen bij zorglasten, huur, kinderopvang en kindgebonden uitgaven staat aan de vooravond van ingrijpende wijzigingen. De Algemene Rekenkamer heeft sinds 2006 vele malen de werking van (delen van) dit toeslagstelsel onderzocht. Samengevat zijn de belangrijkste bevindingen en lessen uit deze onderzoeken opgenomen in een op 13 februari 2020 aan de Tweede Kamer verstuurde brief.
De bestaande beperkingen in ICT-systemen van de Belastingdienst en de beschikbare capaciteit spelen een rol bij elke verandering in de toeslagen die kabinet en Kamer willen doorvoeren. De huidige scheiding tussen ministers die verantwoordelijk zijn voor het beleid en zij die zorgdragen voor de uitvoering belemmert in de praktijk het maken van een integrale afweging over beleid en uitvoering van toeslagen tussen kabinet en de Kamer. Zo waren bij recente debatten over de te strenge controleaanpak van de kinderopvangtoeslag de medeverantwoordelijke bewindspersonen van Sociale Zaken en Werkgelegenheid grotendeels afwezig.
De wettelijke voorschriften voor de toekenning van toeslagen zijn vaak ingewikkeld en verschillen per type toeslag. Dat geeft in de praktijk uitvoeringsproblemen. Miljoenen ontvangers krijgen achteraf te maken met terugvorderingen. In het politieke debat kregen de randvoorwaarden voor uitvoering van dit beleid te weinig aandacht.
Legt de overheid te veel de nadruk op handhaving van regels of juist op het verlenen van een dienst aan burgers, dan ontstaat disbalans. Die moet later weer gecorrigeerd worden. Systeemfouten komen soms pas laat aan het licht. Zo kregen jarenlang honderdduizenden mensen ten onrechte geen kindgebonden budget. Zo’n uitwerking tast bij burgers het vertrouwen in de overheid aan. Uitvoeringstoetsen en de vraag wat individuele burgers aan kunnen, aldus de Rekenkamer, dienen onderdeel te zijn van de besluitvorming over de toekomst van de toeslagen.
Onderzoeken toeslagenstelsel
Bevindingen en publicaties 2005 - 2019