Rapport bij het Jaarverslag 2012 van het Ministerie van EZ

Niet uitgegeven geld duurzame energie vormt risico voor halen 16% in 2020

De Algemene Rekenkamer heeft onderzoek gedaan naar het Jaarverslag 2012 en de bedrijfsvoering van het Ministerie van Economische Zaken (XIII).

In 2012 is de bedrijfsvoering van het Ministerie van Economische Zaken (EZ) verbeterd, maar resteert een hardnekkig probleem bij het inkoopbeheer. Daarnaast begroot het ministerie op diverse plaatsen niet realistisch. Het is onduidelijk of het kabinet op koers ligt om de doelstelling voor duurzame energie te halen. De minister geeft geen inzicht in hoe zijn uitgaven daartoe bijdragen. Dat staat in het Rapport bij het Jaarverslag 2012 Economische Zaken, dat op 15 mei 2013 verschijnt.

Op zowel het kerndepartement als bij de uitvoerende diensten Agentschap NL en Dienst ICT-uitvoering constateert de Algemene Rekenkamer dat van een structurele borging van goed inkoopbeheer nog geen sprake is. In 2012 vond de Algemene Rekenkamer bij deze onderdelen van het ministerie voor € 9,9 miljoen aan fouten in het inkoopbeheer. Voor nog eens € 9,5 miljoen is onzeker of het inkoopproces volgens de regels is verlopen.

Tijdig bijsturen om 16%-doelstelling duurzame energie te halen

De Algemene Rekenkamer deed bij EZ aanvullend onderzoek naar de informatie over het beleid ter stimulering van de productie van duurzame energie. Het is onduidelijk of het kabinet op koers ligt. Het geld dat het ministerie reserveert voor het stimuleren van de productie van duurzame energie wordt niet opgemaakt. In 2012 bleef € 186 miljoen over. Dat komt onder andere doordat projecten voor duurzame energie niet van de grond komen of vertraagd zijn en kan een signaal zijn dat de doelstelling niet bereikt wordt. De doelstelling van het kabinet is dat 16% van de in Nederland verbruikte energie duurzaam wordt opgewekt in het jaar 2020. In 2012 was het aandeel duurzame energie in de energieproductie 4,4%. De Algemene Rekenkamer wijst er in het rapport op dat bijsturen om het 16%-doel te halen tijdig moet gebeuren: de periode tussen subsidietoekenning en realisatie van een project beslaat twee tot vijf jaar. Dat betekent dat voor subsidies die na 2017 worden toegekend de kans klein is dat ze bijdragen aan het bereiken van het doel in 2020.

Uitgaven aan uitvoerders en garantieregeling flink hoger dan begroot

Het Ministerie van Economische Zaken begroot de bijdrage aan bijvoorbeeld de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA), de Dienst Regelingen (DR) en het Agentschap NL structureel niet realistisch. Sinds 2008 liggen de uitgaven aan deze organisaties elk jaar hoger dan het ministerie begrootte: in 2012 bedroeg het verschil tussen begroting en uitgaven bijna € 130 miljoen. De Algemene Rekenkamer dringt er bij de minister op aan dat hij bekijkt waardoor het komt dat deze diensten structureel een hogere bijdrage van EZ nodig hebben.

Ook bij de Borgstellingsregeling Midden- en Kleinbedrijf (BMKB) begroot de minister volgens de Algemene Rekenkamer niet realistisch. De BMKB is een regeling waarbij de overheid tot € 1 miljoen garant staat wanneer een ondernemer een lening wil afsluiten om te kunnen investeren in bijvoorbeeld machines.

In 2012 kostte de regeling € 73 miljoen. De minister heeft € 8,5 miljoen per jaar beschikbaar voor deze regeling, terwijl hij  het gemiddelde jaarlijkse verlies  op de lange termijn inschat op € 21,5 miljoen per jaar. Inmiddels heeft de minister maatregelen genomen om het tekort op de BMKB te beperken. Volgens de Algemene Rekenkamer is niet duidelijk of deze maatregelen voldoende zijn om het tekort op te vangen.

Reactie minister en nawoord Algemene Rekenkamer

De minister van EZ heeft gereageerd op het rapport en neemt de meeste aanbevelingen van de Algemene Rekenkamer over. Hij gaat niet in op de aanbeveling om te bekijken waarom baten-lastenagentschappen structureel meer geld nodig hebben dan begroot. De minister vindt het niet nodig het budget voor de BMKB op langere termijn te verhogen.

Voor duurzame energie heeft de minister toegezegd de Tweede Kamer beter te zullen informeren.

Over het ministerie

Het Ministerie van EZ gaf in 2012 bijna € 5 miljard uit en telt 9186 FTE.

Het werkveld van het Ministerie van Economische Zaken beslaat de terreinen ondernemen en innovatie, energie, landbouw en natuur en het groene onderwijs. De vroegere Ministeries van Economische Zaken (EZ) en Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit zijn samengevoegd in dit ministerie. Dat fusieproces is volgens de Algemene Rekenkamer ‘beheerst’ verlopen: zo is het ministerie er in geslaagd om succesvol over te stappen op één systeem voor de financiële administratie.