Resultaten verantwoordingsonderzoek 2024 ministerie van Justitie en Veiligheid

Onze conclusies

Bij het ministerie van Justitie en Veiligheid waren in 2024 de uitgaven € 25,5 miljard, de ontvangsten € 1,9 miljard en de verplichtingen € 25,6 miljard.

Het ministerie staat midden in de maatschappij en heeft een grote invloed op het leven van burgers. Bijvoorbeeld op slachtoffers van misdrijven en verdachten van strafbare feiten. Zij krijgen te maken met het strafrecht. Deze strafrechtketen kampt echter met hardnekkige problemen waar burgers veel last van (kunnen) hebben. Zo wordt bijna 1 op de 5 slachtoffers niet goed geïnformeerd, moeten burgers veel te lang wachten op de afhandeling van hun strafzaak en komt het voor dat vonnissen van strafrechters op de verkeerde naam staan.

Minimaal 867 onjuiste tenaamstellingen in het strafrecht

Door bijvoorbeeld identiteitsfraude of invoerfouten staan verdachten soms onder een onjuiste naam geregistreerd in de strafrechtketen. Hierdoor spreekt de rechter een veroordeling uit op een onjuiste naam, met grote gevolgen. De dader kan de straf ontlopen en een onschuldige burger kan onterecht worden veroordeeld. Al sinds 2012 is het onduidelijk wat er in deze gevallen moet gebeuren. De Justitiële Informatiedienst (Justid) heeft bij minimaal 867 zaken vastgesteld dat de tenaamstelling onjuist is, maar weet niet of en hoe ze dit moet herstellen. In 141 zaken betreft dat ernstige strafbare feiten zoals levens-, zedenen drugsdelicten, terroristische misdrijven en geweldsmisdrijven.

Andere ketenproblemen in het strafrecht

Verdachten en slachtoffers die aangifte doen komen in aanraking met de strafrechtketen. Deze keten bestaat uit de fases opsporing, vervolging, berechting en uitvoering van de straf of maatregel. Om een strafzaak op tijd te kunnen afhandelen moeten de organisaties goed samenwerken, maar dat lukt onvoldoende. Er is te weinig aandacht voor het algemene (keten)belang. Het gebrek aan samenwerking zorgt voor lange doorlooptijden. De strafrechtketen heeft bijvoorbeeld als doel dat 80% van de zaken met jeugdige verdachten binnen een halfjaar moet zijn doorlopen. In 2023 lukte dat in werkelijkheid bij 40%. Ook slachtoffers van seksuele misdrijven ervaren veel te lange doorlooptijden van hun zaak. Wij oordelen dat de minister te weinig coördinatie voert op de bedrijfsvoering van de strafrechtketen. 

Circa 500 nieuwe initiatieven strafrecht, onvoldoende aandacht voor uitvoerbaarheid 

Er zijn nu circa 500 beleids- en wetgevingsinitiatieven voor de strafrechtketen, waaronder de vernieuwing van het Wetboek van Strafvordering. Dat vraagt veel van de organisaties. Tegelijkertijd zien wij dat er nauwelijks aandacht is voor de uitvoerbaarheid. Uitvoeringstoetsen die inzicht moeten geven in de uitvoerbaarheid worden voor de helft van de wetten niet of slechts gedeeltelijk uitgevoerd. Daardoor kan de uitvoering van nieuwe wetgeving in de praktijk spaak lopen.

Positieve ontwikkelingen in de strafrechtketen

We zijn positief over de verbeteringen van de betalingsregelingen bij het Centraal Justitieel Incassobureau (CJIB). Ook is het goed dat er nu ketencoördinatoren zijn die de samenwerking in de strafrechtketen bevorderen. 

Samenvattend oordeel over de financiële informatie in het Jaarverslag 2024 van het ministerie van Justitie en Veiligheid

Onvolkomenheden bij het ministerie van Justitie en Veiligheid

Er zijn in 2024 geen onvolkomenheden opgelost en er zijn er 8 bijgekomen, waarvan 1 ernstig.

Bestaande onvolkomenheden	2021	2022	2023	2024	Ontwikkelingen in 2024
Afpakketen (openstaand recht)	✖	✖	✖	✖	►
Prestatieverklaringen IND			✖	✖	►
Nieuwe onvokomenheden
Coördinatie prestaties in de strafrechtketen				✖
Uitvoeringstoetsen				✖
Slachtofferrechten: naleving wettelijke informatieplichten door het OM				✖
Onduidelijkheid over herstel foutieve tenaamstellingen van veroordeelden				⛒
Mogelijk onrechtmatig handelen bij foutieve tenaamstellingen van veroordeelden				✖
IT beheer DJI				✖
Prestatieverklaringen JIO				✖
Accreditaties IT-systemen en opvolging verbeterpunten beveiligingstesten				✖

Legenda

✖ ⛒ ►

Onvolkomenheid Ernstige onvolkomenheid De minister heeft vooruitgang geboekt

Voor een beschrijving van de tabel zie hoofdstuk 4 van de pdf van het volledige rapport.