Geef Sint-Eustatius perspectief op eigen bestuur
De terugkeer van Sint-Eustatius naar eigen bestuur is nog ver weg. Met de huidige aanpak is het onduidelijk of het lukt om uiterlijk 2025 weer een zelfstandig eigen bestuur op het eiland te hebben. De Algemene Rekenkamer beveelt aan om eilandraad en bewoners van Sint-Eustatius concreet perspectief te bieden.
In 2018 is het eilandbestuur van Sint-Eustatius vervangen door een regeringscommissaris vanwege ‘grove taakverwaarlozing’. Zo werden adviezen van de Commissie financieel toezicht BES (Cft) niet opgevolgd en wilde het eilandbestuur bepaalde wet- en regelgeving niet volgen. Ook stond de dienstverlening aan de bewoners onder druk. De staatssecretaris van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties heeft toen ingegrepen en een regeringscommissaris aangesteld. Zijn taak was om gedurende 2 jaar de bestuurlijke taken over te nemen en de kwaliteit van het eilandbestuur verbeteren. Daarna zou Sint-Eustatius weer een eigen, gekozen bestuur krijgen.
Onduidelijke tijdlijn voor herstel eigen bestuur
In 2020 is deze bestuurlijke interventie echter verlengd tot 2024/25, omdat er nog veel werk te doen was. In dat jaar is de eilandraad (de volksvertegenwoordiging van Sint-Eustatius) wel opnieuw gekozen, maar de regeringscommissaris bleef verantwoordelijk voor bestuur en financiën van het eiland. Er is daarom geen sprake meer van de korte interventie die de regering oorspronkelijk voor ogen had.
In de huidige opzet moet de terugkeer naar democratie in 4 fases plaatsvinden en uiterlijk 2025 een feit zijn. Fase 2 is deels ingepland voor 2022 en 2023. Aan fases 3 en 4 zijn op dit moment nog geen data verbonden. Het is daarmee onduidelijk of in 2025 alle fases zijn afgerond en wanneer het eiland het beoogde zelfstandige bestuur tegemoet kan zien. Ook loopt de samenwerking tussen de regeringscommissaris en de eilandraad niet soepel. Zo is er onenigheid over de snelheid van het verbeterproces en over de vraag wanneer de eilandraad meer zeggenschap krijgt. Dit komt het tempo van de verbeteringen niet ten goede.
Concreet perspectief nodig
De Algemene Rekenkamer beveelt aan om eilandraad en bewoners van Sint-Eustatius concreet perspectief te bieden op een terugkeer naar zelfstandigheid. Bijvoorbeeld door regeringscommissaris en eilandraad een gezamenlijke planning richting 2024/25 te laten maken. Ook bevelen we aan om alvast vooruit te kijken en afspraken te maken over de samenwerking met en ondersteuning door de rijksoverheid nadat het eiland weer een eigen bestuur heeft gekregen. Tot slot bevelen we aan om meer rekening te houden met de kleinschaligheid van het bestuur van Sint-Eustatius; wees strikt, maar beperk het aantal eisen en bied waar nodig meer hulp aan het eiland.