EU-trendrapport 2012

Ontwikkelingen in het financieel management van de Europees Unie

De Algemene Rekenkamer beschrijft in het EU-trendrapport 2012 de ontwikkelingen die zich het afgelopen jaar hebben voorgedaan in het financieel management van de Europese Unie. Deze tiende editie van het EU-trendrapport biedt daarnaast ook een samenvattend beeld van de trends in de afgelopen tien jaar. Is er sprake van vooruitgang in het financieel management? Welke verbeteringen zijn er nog aan te brengen?

Conclusies

Verbetering rechtmatigheid EU-gelden stagneert

Sinds 2001 zijn er veel initiatieven ondernomen om het financieel management van de EU te verbeteren. De rechtmatigheid van de besteding van EU-gelden is toegenomen. Maar de laatste jaren stagneert deze ontwikkeling, vooral bij de landbouwfondsen (de grootste begrotingspost van de EU) en de cohesiefondsen. De Europese Rekenkamer heeft nog nooit een positief rechtmatigheidsoordeel kunnen afgeven bij de EU-begroting; ook in 2011 was het oordeel negatief.

Verbetering financieel management EU vergt meer medewerking lidstaten

De Europese Commissie heeft de afgelopen jaren tal van aanpassingen doorgevoerd in haar eigen interne processen van financieel beheer, controle en verant­woording. De meeste problemen doen zich echter voor bij de EU-fondsen die de Commissie samen beheert met de lidstaten die de gelden ontvangen (dit geldt voor ongeveer 80% van de EU-begroting).
Strengere verantwoordingsverplichtingen voor de lidstaten zouden deze situatie kunnen verbeteren. Maar een groot aantal lidstaten is hiertoe niet in staat of bereid. Er zijn nog steeds maar vier lidstaten, waaronder Nederland, die vrijwillig een lidstaat­verklaring afgeven waarin zij verantwoording afleggen over de besteding van de EU-subsidies die ze hebben ontvangen.
Wij vinden dit een ongewenste situatie. Als het inzicht in het financieel beheer en de rechtmatigheid van de besteding van EU-gelden in de lidstaten zo gebrekkig blijft als nu, kunnen er onvoldoende corrigerende maatregelen worden genomen. Een positief rechtmatigheidsoordeel van de Europese Rekenkamer over de EU-begroting blijft dan onhaalbaar.

Meer transparantie over eindbegunstigden EU-geld, maar niet over gerealiseerde projecten

Nederland voldoet in toenemende mate aan de Europese verplichting om ieder jaar op een website bekend te maken wie een Europese subsidie toegekend heeft gekregen of ontvangen, en welke bedragen daarmee waren gemoeid. Maar deze openbare informatie zegt weinig over de concrete projecten die met EU-geld zijn gerealiseerd. Hiermee lijkt het transparantie-initiatief van de Europese Commissie zijn doel voorbij te schieten.

Inzicht in doeltreffendheid EU-gelden nog steeds gebrekkig

Hoewel de aandacht voor doeltreffendheid van EU-beleid is toegenomen bij zowel de Europese Commissie, de Europese Rekenkamer als de Neder­landse overheid, is het inzicht in de effecten van de besteding van EU-gelden de afgelopen tien jaar niet aantoonbaar verbeterd. Er bestaat redelijk inzicht in de prestaties die in de lidstaten worden geleverd met EU-gelden, maar er blijft weinig bekend over de bereikte effecten. Deze conclusie geldt ook voor lidstaat Nederland

Aanbevelingen

Om de verantwoording en transparantie EU-breed te verbeteren bevelen wij de betrokken ministers aan:

  • zich op Europees niveau te blijven inzetten voor een verplichte en door een politiek verantwoordelijke persoon ondertekende jaarlijkse verklaring over het beheer en de besteding van EU-gelden in elke lidstaat;
  • bij de bespreking van het nieuwe Meerjarig Financieel Kader aandacht te vragen voor betere verantwoordings­informatie over doeltreffendheid van EU-fondsen;
  • er bij de Europese Commissie op aan te dringen het transparantie-initiatief rond eindbegunstigden aan te passen, opdat er inzicht ontstaat in de projecten die met Europees geld worden gerealiseerd.

Om de verantwoording en transparantie in Nederland te verbeteren bevelen wij de betrokken ministers aan:

  • niet alleen informatie over eind­begun­stigden van EU-gelden te publiceren, maar ook zoveel mogelijk actuele informatie op projectniveau te verstrekken;
  • de verdeling van financiële middelen voor plattelandsontwikkeling beter aan te laten sluiten op de daadwerkelijke behoefte en de doelstellingen voor plattelandsontwikkeling specifiek en meetbaar te formuleren.

Reactie

Het kabinet laat weten dat het bij de onderhandelingen over het Financieel Reglement van de EU zal blijven inzetten op betere en transparante verantwoordingsrapportages door de lidstaten.
Het kabinet zegt voorstander te zijn van transparantie over de besteding van Europees geld, maar tekent aan dat informatie publiceren op projectniveau veel administra­tieve lasten voor eindbegunstigden en extra uitvoeringskosten met zich meebrengt, terwijl Nederland al voldoet aan de Europese informatieverplichtingen.
Het kabinet zal bij de onderhandelingen over het nieuwe Meerjarig Financieel Kader aandacht blijven vragen voor de doeltreffendheid van EU-fondsen.
Het punt van betere aansluiting van beschikbare financiële middelen en de daadwerkelijke behoefte aan plattelands­ontwikkeling heeft de aandacht van het kabinet bij de uitwerking van het nieuwe Plattelandsontwikkelingsprogramma.

Themasite Verantwoording EU-geld

De Algemene Rekenkamer biedt op de themasite www.eu-verantwoording.nl informatie aan over de begroting van de Europese Unie:

  • Om hoeveel geld gaat het?
  • Waar komt dit geld vandaan?
  • Waaraan wordt het uitgegeven?
  • Hoe wordt er verantwoording afgelegd over de besteding van al dit geld?

Wij willen met deze site bevorderen dat er meer openheid en transparantie ontstaat over de uitvoering van de Europese begroting. Op die manier hopen we bij te dragen aan een verbetering van de rechtmatige besteding van EU-gelden.

Ga naar www.eu-verantwoording.nl