Doelmatigheid CCS: opslag CO2 onder de zeebodem
In het Klimaatakkoord van 2019 staat dat de Nederlandse industrie in 2030 jaarlijks 14,3 megaton minder koolstofdioxide (CO2) moet uitstoten in de atmosfeer dan in 1990. De inschatting van het kabinet is dat dit doel niet haalbaar is zonder CO2-afvang en –opslag, ook wel bekend als Carbon Capture and Storage (CCS). De keuze om CCS als klimaatmaatregel voor de industrie te stimuleren is vastgelegd in het regeerakkoord van het kabinet-Rutte 3. Door CO2 ondergronds op te slaan, wil de industrie ruim de helft van haar reductiedoel voor 2030 bereiken.
Om de CCS-techniek rendabel te maken, stimuleert de rijksoverheid de ontwikkeling ervan met SDE++-subsidie. SDE staat voor Stimulering Duurzame Energieproductie en Klimaattransitie. Bedrijven kunnen SDE++-subsidie aanvragen voor het toepassen van technieken die de uitstoot van CO₂ beperken of duurzame energie opwekken.
Eén van de concrete plannen voor de afvang en opslag van CO2 in Nederland is het Porthos-project. Porthos is een samenwerkingsverband van EBN, Gasunie en het Havenbedrijf Rotterdam. Porthos ontwikkelt een project waarbij CO2 van de industrie in de Rotterdamse haven wordt getransporteerd en opgeslagen in een leeg gasveld onder de Noordzee. Voor dit project is € 2,1 miljard gereserveerd uit de SDE++-subsidieronde van 2020. Inmiddels is bekend dat in de subsidieronde van 2022 € 7,1 miljard is aangevraagd voor andere CCS-projecten, waarvan € 6,1 miljard voor het Aramis-project. Aramis is een samenwerkingsverband tussen Gasunie, EBN, TotalEnergies, en Shell dat vanaf de Maasvlakte CO₂ wil transporteren naar lege gasvelden onder de Noordzee.
De Algemene Rekenkamer onderzoekt de verwachte kosten, opbrengsten en doelmatigheid van CCS aan de hand van het Porthos-project. We gaan na wat de verwachte kosten zijn voor de overheid per vermeden ton CO2-uitstoot in de atmosfeer. Daarbij kijken wij ook naar publieke belangen als veiligheid, betaalbaarheid, duurzaamheid én het belang van de schatkist.
Waarom onderzoeken we dit?
Naast het grote belang van CCS voor het halen van de klimaatdoelen is er een groot financieel belang. Het gaat daarbij niet alleen om miljarden euro’s aan SDE++-subsidie, maar ook om grote investeringen van staatsdeelnemingen, bedrijven waarvan de rijksoverheid aandeelhouder is (zoals EBN en Gasunie).
We geven met dit onderzoek een logisch vervolg aan eerdere Rekenkameronderzoeken, waarin de infrastructuur van staatsdeelnemingen centraal stond. Denk aan onderzoeken naar de gasrotonde (2012), TenneT (2015) en recentelijk nog naar staatsdeelnemingen in de energietransitie (2021). Ook werpen wij licht op de manier waarop ministers hun aandeelhoudersrol invullen, zoals we ook deden bij het onderzoek De Staat als aandeelhouder (2015).
Wat zijn de onderzoeksvragen?
Wij onderzoeken aan de hand van het Porthos-project in welke mate de samenleving waar voor zijn geld krijgt met CCS. Ook onderzoeken we in hoeverre relevante publieke belangen zijn afgewogen.
Bijdragen aan dit onderzoek?
De Algemene Rekenkamer nodigt u van harte uit om informatie te delen die wij kunnen gebruiken bij ons onderzoek. We stellen uw bijdrage, mededelingen of ervaringen over dit onderwerp dan ook op prijs. Informatie kunt u delen door een mail te sturen naar bijdrage@rekenkamer.nl.
We nemen alle bijdragen in overweging en zullen deze met zorg behandelen. Houd er wel rekening mee dat u niet automatisch feedback ontvangt over uw bijdrage.