Transparantie ziekenhuisuitgaven

Uitgavenbeheersing in de zorg deel 2

In 2012 is ongeveer € 64 miljard uitgegeven aan publiek gefinancierde zorg, waarvan € 20 miljard aan zorg die wordt verleend in het ziekenhuis. Wij hebben onderzoek gedaan naar de controle op en de verantwoording over deze € 20 miljard.

Conclusies

Financiering (ziekenhuis)zorg is bijzonder complex

De financiering van de (ziekenhuis)zorg is al jaren erg ingewikkeld geregeld. Dit probleem is in 2012 nog verder toegenomen door een opeenhoping van systeemwijzigingen en maatregelen die de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) in dat jaar heeft doorgevoerd. Het ingewikkelde financieringssysteem bemoeilijkt de controle op de vraag of ziekenhuiszorg terecht is geleverd en correct is gefactureerd en verantwoord.

Ook heeft de complexiteit van het systeem geleid tot onzekerheid over de ontwikkeling van de zorguitgaven. Zowel zieken­huizen, zorgverzekeraars, accountants als toezichthouders hebben hierop geen goed zicht.

De ontstane situatie baart ons zorgen. Het is van belang dat de zorguitgaven goed worden beheerst en dat de zorgpremies die burgers betalen rechtmatig en doelmatig worden besteed. Dit publieke belang komt in de knel als de complexiteit van de financiering van de zieken­huiszorg niet wordt teruggedrongen. Het is belangrijk dat de minister van VWS dit probleem aanpakt.

Betere informatievoorziening over zorgkosten nodig

De vrijwel permanente kosten­overschrij­dingen in de achterliggende jaren laten zien dat uitgavenbeheersing in de zorg een moeilijke opgave is. Ook de verantwoording aan het parlement over de zorguitgaven is gediend met accuratere informatie. Snellere en betere informatie is van groot belang.

We zien dat er op dit punt weliswaar verbeteringen zijn doorgevoerd en aangekondigd, maar halverwege 2013 is er nog weinig zicht op de uitgaven van 2012. Het is daardoor niet mogelijk om de ziekenhuisuitgaven tussentijds te toetsen aan het beschikbare budget. Dreigende overschrijdingen worden zodoende niet tijdig genoeg opgemerkt om te kunnen ingrijpen.

Betere controle op zorgkosten nodig

Behalve betere informatie over de zorgkosten is ook een goede controle daarop van belang. Helaas zijn er nauwelijks prikkels voor ziekenhuizen en zorg­verzekeraars om decla­raties te controleren. Ziekenhuizen hebben een vrijwel volledig informatiemonopolie en ondervinden weinig externe druk om te controleren op onnodig hoge declaraties.

Ook besteden zorgverzekeraars nog onvoldoende aandacht aan de controle op de rechtmatigheid van de gedeclareerde zorg. Dit is een technisch lastige controle. Er moet namelijk niet alleen worden vastgesteld of de gedeclareerde zorg daadwerkelijk is geleverd, maar ook of deze ‘gepast’ was – dat wil zeggen in overeenstemming met de stand van de wetenschap en de praktijk van de geneeskunde en passend bij de gezondheidstoestand van de patiënt.

Aanbevelingen

Wij hebben de minister van VWS onder andere aanbevolen:

  • zorg te dragen voor een ordelijk en trans­parant proces van contractering, bekostiging, facturering en verant­woording;
  • de door ons geconstateerde complexiteit in de financiering van de zorg te betrekken in het Programma Informatiehuishouding op Orde (PrIO);
  • ervoor te zorgen dat de betrokken partijen in het zorgveld normen en richtlijnen voor gepaste zorg gaan ontwikkelen, dan wel bestaande normen en richtlijnen duidelijker gaan formuleren;
  • zorgverzekeraars te blijven aanspreken op hun verantwoordelijkheid voor de formele en materiële controles op declaraties;
  • te waarborgen dat de NZa voldoende capaciteit heeft voor toezichtsactiviteiten.

Reactie minister van VWS

De minister van VWS geeft in haar reactie aan onze conclusies een aanbevelingen te delen. Ze onderschrijft het belang van het terugdringen van de complexiteit en verbeteren van de transparantie in de zorgsector. Ze gaat in op de systeemwijzigingen, de maatregelen die al zijn genomen en op de nog uit te voeren plannen. Zo verwacht zij veel van het in de zomer 2013 gesloten akkoord medisch specialistische zorg.  Daarin zijn afspraken gemaakt over het opstellen van een kwaliteits- en doelmatigheidsagenda, over het vergroten van de inzichtelijkheid van declaraties en over het versnellen van het contracteer- en declaratieproces. De minister wijst daarnaast op de extra middelen die in de begroting van VWS beschikbaar zijn gesteld (2014 € 5 miljoen en 2015 € 10 miljoen) voor het versterken van de opsporingsfunctie en het toezicht in de zorg. Verder vermeldt de minister het plan van aanpak Intensivering Ketenaanpak Correct Declaratieproces en de maatregelen van de stuurgroep Verbetering Informatievoorziening.

Net als de minister koesteren wij de hoop dat deze plannen in de praktijk gaan opleveren wat ze op papier beogen.